گروه نفت و انرژی بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ پدیده‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی، دیگر مردم کشورمان را شگفت زده نمی‌کند. مرغ ۳۰ هزار تومان، تخم مرغ گران، گوشت قرمز سربه فلک کشیده، نبود واکسن در روزهایی که بسیاری از کشورهای دنیا جشن پایان کرونا گرفته اند، همه این‌ها برای مردم عادی شده و در برابر این اتفاقات، بی‌حس شده‌اند. تنها کاری که مردم انجام می‌دهند، کوچک‌کردن سفره خود و زدودن شاخ و برگ‌های زندگی است تا بتوانند معاش اولیه خود را هرچند به سختی، تامین کنند.

اما روی زشت روزگار، فقط به گرانی‌ها ختم نمی‌شود. شاید بتوان گفت کلافه کننده‌ترین اتفاق روز‌های اخیر کشور، قطعی‌های مکرر برق در روز‌های گرم تابستانی است. روز‌هایی که نسبت به زمان مشابه سال گذشته، دمای هوا به صورت میانگین رشد ۱۰ داشته و گرما بیداد می‌کند، صنعت برق کشور دچار نارسایی در تامین نیاز مردم است.

 

قطعی‌های برق خصوص تابستان نیست. اتفاق عجیبی که در سال ۹۹ رخ داد، خاموشی‌ها در فصل زمستان و در روز‌هایی بود که به علت هوای سرد و خاموشی دستگاه‌های سرمایشی که مصرف بالا دارند، میزان مصرف کاهش می‌یابد. این قطعی‌ها همزمان با وجود حجم بالای مازوت در کلان‌شهرها، داد بسیاری از مردم را درآورده بود که هم مجبور بودند بی‌برقی را تحمل کنند و هم باید هوای آلوده و سمی تنفس می‌کردند.

مسئولان صنعت برق و وزارت نیرو علت قطعی‌های زمستان را اشکال در نیروگاه‌های گازی تولید برق دانستند. ۲۳ دی ماه ۹۹، رضا اردکانیان، وزیر نیرو در جمع خبرنگاران گفت: اختلال گازرسانی در نیروگاه‌ها باعث خاموشی‌های پراکنده می‌شود. البته پس از این اظهارات، محمد عسگری، سخنگوی شرکت ملی گاز ایران، قطعی برق به علت اختلال در گازرسانی به نیروگاه‌ها را تکذیب و اظهار کرد: قطع برق به دلیل کمبود یا قطعی گاز صحت ندارد.

این در حالی است که در همان روز‌های پایانی دی ماه، نیروگاه گازی شهرستان ری به علت نرسیدن گاز کافی از مدار خارج شد. مسئولان افزایش مصرف گاز خانگی را علت افت فشار گاز ورودی به نیروگاه‌ها و قطعی برق دانستند. به همین علت تصمیم بر استفاده از سوخت مازوت برای راه اندازی و تامین سوخت برای نیروگاه‌ها گرفتند که صدای بسیاری از مردم را درآورد.

عیسی کلانتری، رئیس پرماجرای سازمان محیط زیست در سخنانی تعجب‌برانگیز در خصوص استفاده از مازوت در نیروگاه ها، گفت: ملت یا باید نبود برق را بپذیرند یا اینکه ناچاریم برای مدت کوتاهی مازوت سوخته شود، یا مردم باید رعایت کنند گاز کمتری مصرف شود یا اینکه مازوت سوخته شود، چون اگر گاز همچنان بی رویه استفاده شود مصرف مازوت اجتناب ناپذیر است.

بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت هم در سخنانی، هم در خصوص استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها اظهار کرد: مایل نیستیم مازوت مصرف شود، اما چاره‌ای جز تحویل مازوت به نیروگاه‌ها نداریم، گازوئیل هم در حداکثر میزان ممکن تحویل می‌شود و بیشتر از این امکانش وجود ندارد.

 

 

با تمام این مشکلات، زمستان از سر گذشت و با افزایش دما به علت تغییر فصل و کاهش استفاده از گاز، نیروگاه‌ها به حالت عادی خود بازگشتند و خبری از قطعی‌های برق نبود. اما روز‌های خوش کوتاه بودند. آنچه همه را نگران کرده بود، کاهش شدید بارندگی در سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ بود. در برخی استان‌های کشور، میزان بارندگی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، تا ۹۰ درصد کاهش داشت. به عنوان مثال، طبق گفته رئیس گروه مطالعات آب‌های سطحی هرمزگان، بارندگی در این استان نسبت به سال گذشته، ۹۲ درصد کاهش داشته است.

همه این انتظار را داشتند که این کاهش بارندگی و کمبود آب، نیروگاه‌های برق‌آبی را با مشکل مواجه خواهد کرد که البته چنین اتفاق‌ی هم رخ داد. مدیر دفتر بهره‌برداری از تاسیسات آبی و برق آبی شرکت آب منطقه‌ای تهران گفت: ۱۱ واحد نیروگاه برق آبی در تهران وجود دارد که در مجموع حدود سه درصد تولید برق آبی کشور را به دوش می‌کشند و اکنون به دلیل کاهش بارندگی‌ها و به تبع آن کاهش ذخیره آب در سدها، شاهد افت تولید ۴۶ درصدی نیروگاه‌های برق آبی تهران هستیم.

اما نکته قابل توجه این است که نیروگاه‌های برق‌آبی، حجم زیادی از تولید برق را برعهده ندارند و به عنوان مثال تهران به عنوان پایتخت و یکی از مهمترین استان‌ها در زمینه نیروگاه‌های برق‌آبی، فقط ۳ درصد تولید برق کشور را از این طریق برعهده دارد؛ لذا نمی‌تواند تاثیر چندانی بر خاموشی‌ها بگذارد.

 

چراغ قوه برای یافتن مظنون خاموشی‌ها روی مسئله مهم دیگری متمرکز شده است. استخراج رمزارز، پس از رشد عجیب و غریب آن‌ها از پاییز و زمسان سال گذشته، اقبال به سمت این بازار را بیشتر کرد. رییس کمیسیون اقتصاد نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی تهران در گفتگو با ایرنا اعلام کرد که طبق برآورد‌ها تا اردیبهشت ۱۴۰۰ حدود ۱۲ میلیون ایرانی در بازار ارز‌های دیجیتال فعالیت دارند.

استخراج رمزارز، به وسیله یک سیستم کامپیوتری و تعداد بالایی دستگاه ماینر انجام می‌شود که مصرف برق بالایی دارد. طبق گفته رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق به خبرنگار بازارنیوز، تا کنون حدود ۳۰۰ مگاوات مجوز مصرف برق به مزرعه‌های تولید رمزارز دادهه شده است و مابقی آن، هرچه هست استخراج غیرقانونی و مشمول برخورد و جریمه خواهد بود.

مصرف برق بالای ماینر‌ها و تاثیر آن‌ها بر شبکه توزیع برق و خاموشی ها، مورد مجادله بین طرفداران رمزارز‌ها و مخالفین آن هاست. آنه ایی که استفاده از رمزارز‌ها و حضور در این بازار را مفید می‌دانند، از استخراج ارز دیجیتال استقبال کرده و تاثیر آن را بر افزایش مصرف برق ناچیز می‌دانند. اما سخن مخالفین آن‌ها متفاوت است.

با توجه به نبود قانون و مقررات لازم استفاده از این بازار در کشور، عمده فعالیت‌ها غیرقانونی و غیر شفاف است. به همین دلیل، اطلاعات و آمار صحیحی از میزان فعالیت ماینر‌ها در کشور وجود ندارد. محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی که علت افزایش مصرف برق و قطعی‌های مکرر روز‌های اخیر را ضعف وزارت نیرو در توسعه نیروگاه‌ها می‌داند، در ارتباط با مصرف برق رمزارزها، با استناد به آمار ۳۰۰ مگاوات مصرف رسمی و ۳۰۰ مگاوات غیر رسمی رمزارزها، می‌گوید: سهم ماینر‌ها در قطعی برق کمتر از یک درصد است.

این اظهارات پورابراهیمی در حالی است که میزان برق دستگاه‌های ماینر غیرمجاز کشف شده در ماه‌های اخیر، بسیار بیشتر از ۳۰۰ مگاوات مطرح شده از سوی وی است. به عنوان نمونه، دستگاه‌های امنیتی یک مزرعه بزرگ استخراج رمزارز با ۷ هزار ماینر را در محدوده چیتگر استان تهران کشف کردند.

طبق محاسبات، هر دستگاه ماینر «بیت مین» که جدیدترین دستگاه برای استخراج رمزارزاست، مصرف ماهانه ۲۳۴۰ کیلووات ساعت دارد. حال با توجه به میزان دستگاه ماینری که وارد کشور شده و همچنین آمار جهانی از میزان رمزارز ماین شده در ایران و میزان برق مورد نیاز برای ماین هر بیت کوین، می‌توان تا حدودی به میزان مصرف برق دستگاه‌های ماینر در کشور دست یافت.

طبق آن چه سخنگوی توانیر بیان کرده، میزان برق مصرفی دستگاه‌های ماینر غیرمجاز از ۵۰۰ مگاوات در دی ماه ۹۹ به ۲ هزارمگاواتی در خرداد سال جاری رسیده است. البته برخی کاارشناسان با توجه به غیرشفاف بودن آمار دستگاه‌های غیرمجاز و با استناد بر میزان کشفیات بسیار بالایی که وزارت نیرو و دستگاه‌های امنیتی داشتند، برآورد مصرف تا ۵ هزار مگاواتی ماینر‌ها را داشته اند.

طبق گفته وزارت نیرو، کمبود برق در شبکه توزیع در ساعات اوج مصرف امسال، چیزی حدود ۱۱ هزار مگاوات است. به عبارتی، ۱۴ تیرماه امسال در ساعت ۱۲ و ۵۲ دقیقه با ثبت نیاز مصرف لحظه‌ای برق به میزان ۶۶ هزار و ۲۵۷ مگاوات، رکورد جدیدی در تاریخ مصرف برق کشور به ثبت رسید. این درحالی است که میزان تولید برق در آن زمان حدود ۱۱ هزار مگاوات کمتر بود.

با احتساب این کمبود ۱۱ هزار مگاواتی، مصرف ۲ تا ۵ هزار مگاواتی ماینر‌های غیرمجاز رمزارز، تاثیر بسزایی بر خاموشی‌های اخیر کشور دارد. بر این اساس، دقت وزارت نیرو و دستگاه‌های امنیتی برای شناسایی ماینر‌های غیرمجاز (که شناسایی آن‌ها از میزان و رفتار مصرف برقشان کار بسیار ساده‌ای است) و تعطیلی این مراکز، می‌تواند در روز‌های آینده که گرمای هوا هم بیشتر و به تبع آن مصرف برق بالاتر می‌رود، کمک کننده باشد.

پایان پیام//