بورس در سال گذشته و ماه های ابتدایی سال جاری تبدیل به بازاری با روندهای غیرمنطقی شده بود که اکثر سهامداران در پی خروج از این بازار بودند. از خرداد ماه سال 1400 و با آغاز رقابت های انتخابات ریاست جمهوری، بازار سرمایه واکنش مثبتی به برنامه های کاندیداها نشان داد و به یک روند منطقی همراه با شیب صعودی ملایم رسید. اکثر کارشناسان معتقدند، این روند در صورتی که مولفه های بنیادی بازار دچار تحولات چشمگیر نشود، می تواند در ماه های آینده نیز ادامه داشته باشد.

رضاپور، کارشناس بازار سرمایه در زمینه تحلیل بازار سرمایه می گوید: بخشی از احتیاطی که در حال حاضر در بازار سرمایه وجود دارد به واسطه شرایط روانی پر هیجان منفی است که در این مدت در بازار حاکم بوده و این شرایط تا الان نیز پایدار بوده و وضعیت ماه های گذشته را رقم زده است. بازار سرمایه با ریزش شدیدی که در ماه های گذشته تجربه کرده، در حال حاضر اکثر نمادها به محدوده های جذابی رسیده اند.


* انتظارات از سودآوری شرکت‌ها بالا رفته است

به عنوان اولین سوال بفرمایید با توجه به اتفاقات سیاسی و اقتصادی که در کشور طی ماه های گذشته رخ داده است، تحلیل شما از روند فعلی بازار سرمایه چیست؟

رضاپور: بعد از ریزشی که بورس در سال گذشته و تا اواخر اردیبهشت ماه تجربه کرد، سهام اکثر شرکت ‌ها به محدوده های جذاب رسیده است و در این برهه زمانی که مقارن با معرفی کاندیداها و انتخابات ریاست جمهوری نیز شد، شاهد این مساله بودیم که بازار با تقویت سمت تقاضا در بیشتر سهم ها مواجه شد و این موضوع نیز سبب رشد شاخص کل بورس در 2 ماه گذشته شد. محرک مهمی که به عنوان یک عامل در بنیادی و مهم در زمینه رشد بورس نقش موثری داشته است، به گزارش های شرکت ها در فروش و سودسازی آنها باز می گردد.

یعنی شما گزارش شرکت های بورسی در زمینه رشد فروش و سود را عامل مهم بنیادی متعادل شدن بورس و روند صعودی آن می دانید؟

رضاپور: بله. مخابره شدن گزارش های عملکرد فروردین و اردیبهشت ماه به بازار، در بهبود وضعیت بورس نقش مهمی داشته است و این موضوع با توجه به این که دلار در محدوده بالای ۲۳ هزار تومان تثبیت شده بود و احتمال کاهش آن وجود ندارد و اکثر معاملات شرکت‌ ها در نرخ های دلار بالای ۲۳ هزار تومانی در بورس کالا عرضه شده است، عواملی بوده است که بازار را در دو ماه گذشته به یک یک تعادل کشانده است. از طرف دیگر، مجوز افزایش نرخ هایی که به برخی شرکت‌ ها در اردیبهشت و خرداد ماه داده شد، باعث این مساله شد که انتظارات از رشد تولید و فروش شرکت ‌ها در خرداد ماه بالاتر برود و سهامداران به دنبال تکرار روند ابتدای سال شرکت ها باشند.

با مخابره شدن گزارش عملکرد خرداد ماه چیزی که در بازار سرمایه به صورت واضحی مشهود بود این نکته بود که گزارش‌های مخابره شده نشان می‌ داد فروش شرکت‌ها در بسیاری از صنایع، در بهار سال ۱۴۰۰ بعضا بیش از دو برابر بهار ۱۳۹۹ بوده است. این موضوع تا حد زیادی نشان می‌دهد که بازار از نظر بنیادی وضعیت مساعدی را تجربه می‌کند.

* کاهش ریسک های سیستماتیک باعث رشد بورس می شود

بسیاری از کارشناسان، موضوعات سیاسی را در رشد و نزول بازار سرمایه دخیل می دانند. این مساله را در شرایط فعلی شما چگونه ارزیابی می کنید؟

رضاپور: به جز این مورد یک نکته دیگری که وجود دارد، بحث رفع ابهامات و نگرانی های مختلفی است که پیرامون مسائل سیاسی و بین المللی کشور وجود داشته است و یکی از آن‌ها بحث انتخابات بود. اتفاقاتی که در خرداد رقم خورد تا حد زیادی نگرانی و ابهاماتی که بازار در مورد ریاست جمهوری بعدی داشت، برطرف شد و با روشن شدن و شفاف شدن این مولفه، اثر خوب و اطمینان بخشی برای بازار سرمایه ایجاد کند. به نظر می‌رسد می‌ شود امیدوار بود که در مدت زمان هفته های آتی در صورتی که گشایش های خوب و موثری برای اقتصاد کشور ایجاد شود، بورس نیز به یک روند متعادل دست پیدا کند. به عبارت دیگر، کاهش ریسک های سیستماتیک فضای اقتصادی کشور طبیعتا اثرات مثبتی را در بازار سرمایه به دنبال خواهد داشت.

برنامه هایی که رئیس جمهور منتخب برای بورس ارائه داده است، چقدر می ‌تواند برای آینده بازار سرمایه مفید باشد و سهامداران را متقاعد کند که به بازار برگردند؟

رضاپور: یکی از مهمترین رویکردهایی که ایشان اعلام کرده بحث مبارزه با فساد و رانت خواری در بحث های اقتصادی است که عمدتا این موضوعات در صحبت های ایشان پررنگ به چشم می‌خورد. از آن جایی که منشا و منبع ایجاد کننده قسمت مهمی از این فسادهای اقتصادی و رانت‌ها بحث هایی است که مربوط به قیمت گذاری دستوری کالاها و خدمات می ‌شود و فرصت های سوداگری را نصیب واسطه های فعال در بازار های مختلف می‌ کند، این انتظار خیلی پررنگ نزد اهالی اقتصادی کشور و فضای اقتصادی کشور ایجاد شده که ایشان احتمالا با خشک کردن منشا این فساد یعنی از بین بردن قیمت گذاری دستوری محصولات می تواند کمک قابل توجهی به تولیدکنندگان انجام دهد.

قیمت گذاری دستوری منافع بزرگی را از جیب بنگاه های اقتصادی و شرکت ‌ها و تولید کننده های ما خارج می ‌کند و بدون اینکه این را منتقل به مصرف کننده نهایی کند، صرفا جیب افراد واسطه را پر تر می‌ کند. این انتظار ایجاد شده که با ورود به این موضوع اتفاقی رقم بخورد که می‌تواند تاثیرات مثبتی را در وضعیت سودآوری و اقتصادی شدن تولید و فروش شرکت ‌ها ایجاد کند. از جمله این موارد، تعدادی از آزادسازی قیمت‌ ها را در اردیبهشت و خرداد شاهد بودیم. ولی با وعده هایی که آقای رییسی دادند به نظر می ‌رسد این موضوع در صنایع بزرگتر ما هم جاری و ساری شود که قطعا می ‌تواند اثرات مثبتی را روی وضعیت سودآوری بنگاه های ما داشته باشد و ضمن اینکه زیان های این شرکت ها نیز کاهش پیدا می کند؛

در صورتی که با افزایش سودآوری این شرکت ها و مبارزه با فساد، امکان توسعه و فعال سازی و برگرداندن واحدهای تولیدی بیشتری به چرخه تولید رقم بخورد که همه اینها برای محیط اقتصادی کشور ما و بازار سرمایه ما می‌تواند اتفاق مثبتی باشد.

* سیاست های ثبات بخش در دستور کار دولت آینده باشد
یکی از برنامه های رئیس جمهور منتخب درخصوص بازار سرمایه بازگشت اعتماد از دست رفته به واسطه سیاست های دولت دوازدهم به بورس بوده است. برای این مساله دولت آینده باید چه کاری را انجام دهند؟

رضاپور: یکی از مهمترین فاکتورهایی که بحث اطمینان و اعتماد را می ‌سازد عدم وجود رفتارهای سلیقه ای و سیاست هایی است که بتواند فضای تحلیلی و قابل پیش بینی را برای بازارها مخصوصا بازار سرمایه فراهم کند. در واقع با جلوگیری از رفتارهای سلیقه ای امکان سوداگری را از افرادی که ممکن است از این فرصت ‌ها سوء ‌استفاده کنند، گرفته می شود. طبیعتا در صورتی که تعاملات صحیح در فضای داخلی و بین المللی رقم بخورد و سیاست های اقتصادی که می ‌تواند ثبات و آرامش و قابلیت پیش بینی را برای بازار سرمایه و تحلیلگران اقتصادی فراهم کند، در دستور کار دولت آینده قرار بگیرد می تواند تا حد زیادی به بازگشت اعتماد به بورس کمک کند. طبیعتا بحث هایی که موجب ایجاد آرامش خاطر برای سرمایه گذاران شود، می تواند به این موضوع کمک زیادی کند.

در کنار این مباحث که گفته شد، برخورد با افرادی که سوء استفاده هایی می ‌کنند یا با سوء مدیریت منشاء و منبع ایجاد خسارت برای سرمایه گذاران می ‌شوند و با نا امن کردن فضاهای سالم اقتصادی ما گرایش مردم و سرمایه گذاران را به فرصت های سرمایه گذاری غیر مولد رقم می ‌زنند، می تواند به مساله بازگشت اعتماد سهامداران نیز کمک زیادی داشته باشد. طبیعتا این مجموعه رفتارها باعث خواهد شد مردم و سرمایه گذاران از این که از سرمایه گذاری آن‌ها در بازار سرمایه صیانت می‌ شود و مسئولین و حاکمیت دغدغه سلامت این بازار و رویه های منطقی در این بازار را دارند، از هرکار دیگری می تواند کمک بیشتری به بازار سرمایه کند. در صورتی که دولت آینده بتواند این دغدغه سهامداران را برطرف کند، قطعا این رفتار می تواند هم به نفع سرمایه گذاران و هم به نفع شرکت های بورسی و هم به نفع دولت باشد.

* بسیاری از سهامداران از فضای ملتهب در بورس ترسیده اند

بورس پس از یک دوره 6 ماهه صعودی، گرفتار 10 ماه ریزش در سال نیمه دوم سال 99 و ماه های ابتدایی سال 1400 شد. به نظر شما بازار سرمایه در چه دوره ای می تواند به یک وضعیت متعادل برسد و دیگر سهامداران نگرانی بابت سقوط بورس نداشته باشند؟

رضاپور: بخشی از احتیاطی که در حال حاضر در بازار سرمایه وجود دارد به واسطه شرایط روانی پر هیجان منفی است که در این مدت در بازار حاکم بوده و این شرایط تا الان نیز پایدار بوده و وضعیت فعلی را رقم زده است. بازار سرمایه با ریزش شدیدی که در ماه های گذشته تجربه کرده، در حال حاضر اکثر نمادها به محدوده های جذابی رسیده اند و بسیاری از سرمایه گذارانی که از فضای هیجانی و ملتهبی که در بازار سرمایه حاکم بود، ترسیده بودند، این روزها باز هم در حال وارد شدن به بورس هستند و همین افراد در حال ترک بازارهای غیر مولد دیگر هستند.

تعداد افراد صدمه دیده ای که با خاطره بد بورس را ترک کردند در فروردین و اردیبهشت امسال به اوج خود رسید. نتیجه همه این اتفاقات اعم از ترک بازارهای موازی و رسیدن به کف حمایتی از منظر تحلیل تکنیکال، در نهایت منجر به جذاب شدن بازار شد و شرایط برگشت به بازار را فراهم تر شد. بخصوص که محرک های بنیادی به این موضوع کمک کرد. طبیعتا انتظاراتی که ناشی از اصلاح یک سری رویه ‌ها به واسطه وعده های انتخاباتی داده شده، در بین اهالی و فعالین اقتصادی بوده است در این زمینه تاثیر زیادی داشته است. انتظاری که راجع به مدیریت بهتر فضای اقتصادی و کسب و کارها در بدنه جامعه ایجاد شده احتمالا می ‌تواند با انتخاب وزرا و کابینه ای که حامی تولید و سود آور بودن و مزیت داشتن سرمایه گذاری در تولید نسبت به سایر سرمایه گذاری ‌ها باشد، می تواند این وضعیت را با تداوم همراه کند. با موضع گیری ‌ها و جهت گیری ‌ها و سیاست گذاری هایی که کابینه می ‌تواند انجام دهد در حد اینکه منافع تولید را بیشتر از منافع سایر فعالیت های اقتصادی کند، انتظار می ‌رود در ماه های آینده در صورتی که این اتفاق بیافتد این اطمینان هم بیشتر شود و طبیعتا وقتی یک حوزه اقتصادی که تولید است و جذابیت و بازده بیشتری به سرمایه گذاران بدهد، طبیعی است که باعث می شود منابع را از قسمت های غیر مولد یا سرمایه گذاری هایی که ممکن است اثرات منفی بر روی وضعیت سرمایه گذاران داشته باشد، خارج کند و به سمت فعالیت های اقتصادی و مولد که چنانچه تولید باشد، سمت سوق دهد.

طبیعتا باید برای اینکه ببینیم کابینه جدید به کدام سمت و سو حرکت می کند، باید چند ماه منتظر باشیم تا مواضع و رویکردهای کابینه جدید را در مورد این موضوع و این وعده های داده شده مشاهده کنیم. طبیعتا اگر خلاف این باشد می ‌تواند اثرات منفی در بازار سرمایه داشته باشد. این مساله که دولت جدید اگر نتواند رشد را به یک رویه پایدار تبدیل کند می تواند تبعات بدی برای اقتصاد کشور داشته باشد.

* شاهد رشد فاکتورهای سودآوری شرکت ها هستیم

شما روند آینده بازار سرمایه را با توجه به همه اتفاقاتی که در ماه های گذشته رخ داده است، چگونه می بینید؟

رضاپور: در ماه های آینده قطعا افت و خیزهایی در شاخص کل بورس خواهیم داشت و نمی‌ شود بهبود وضعیت را به صورت رشد پایدار و همه جانبه در همه صنایع را از بازار انتظار داشته باشیم. این طبیعی است که بازار رفته رفته با مخابره شدن گزارش های شرکت‌ ها و نمایان شدن فاکتورهای مثبت در وضعیت سودآوری بنگاه‌ ها در ماه های آینده شاهد تقویت معاملات باشیم. در صنایع مختلف که خبرهای مثبت راجع به آنها مخابره شده به صورت مقطعی می توانیم شاهد انتقال منابع مالی سهامداران بین آنها باشیم.

با ادامه نوسانات کلی بازار ولی به صورتی که کف های قیمتی رفته رفته افزایش پیدا کنند، احتمالا منطقی ترین رفتار بازار در هفته‌ ها و ماه های آینده خواهد بود. اخباری که هر مدل نگرانی و مخاطره برای سرمایه گذاران ایجاد کند می ‌تواند بازار را موقتا با چالش مواجه کند و نوساناتی را رقم بزند. / فارس