گروه بین الملل بازارنیوز: مهدی دهقانی اسکوئی؛ ترکیب بی‌سابقه‌ای از عوامل، با متلاطم کردن بازارهای انرژی جهان، خاطرات بحران انرژی دهه 1970 را دوباره زنده کرده و دورنمای نامشخص حال حاضر را برای تورم و اقتصاد جهانی، پیچیده می‌کند.

قیمت های نقطه ای (در محل و زمان مشخص)  گاز طبیعی بیش از چهار برابر شده و در اروپا و آسیا به سطح بی سابقه ای رسیده است و تداوم و ابعاد جهانی این جهش قیمت ها بی سابقه است. به طور معمول، چنین حرکاتی فصلی و موضعی هستند. برای مثال، قیمت‌ها در آسیا در سال گذشته شاهد جهش مشابهی بودند، اما این افزایش با افزایش مشابه در اروپا همراه نشد.

نمودار (1): متوسط هفتگی قیمت گاز طبیعی (دلار به ازای هر میلیون BTU)

منبع: صندوق بین المللی پول

انتظار ما این است که در اوایل سال آینده با کاهش تقاضا و تعدیل عرضه، این قیمت‌ها به سطح نرمال ‌تری بازگردد. با این حال، اگر قیمت ها به همان اندازه که بوده اند بالا بمانند، این امر می تواند باعث کاهش رشد جهانی شود.

 در همین حال، اثرات موجی در بازارهای زغال سنگ و نفت احساس می شود. از آنجایی که خریداران بیشتری به دنبال جایگزین هایی برای گرمایش و تولید برق در میان منابع محدود بودند، قیمت نفت خام برنت، معیار جهانی، اخیراً به بالاترین سطح هفت ساله خود یعنی به بالای 85 دلار در هر بشکه رسیده است. زغال سنگ، که نزدیک ترین جایگزین است، تقاضای زیادی دارد زیرا نیروگاه ها بیشتر به آن روی می آورند. این امر قیمت ها را به بالاترین سطح از سال 2001 رسانده است و باعث افزایش هزینه های مجوز انتشار کربن در اروپا شده است.

رکود، رونق، و عرضه ناکافی

با توجه به این پیش زمینه، این امر به نگاه کردن به آغاز همه‌گیری کرونا، یعنی زمانی که محدودیت‌ها بسیاری از فعالیت‌ها را در سراسر اقتصاد جهانی متوقف کردند، کمک می‌کند. این باعث سقوط مصرف انرژی شد و شرکت‌های انرژی را به کاهش سرمایه‌گذاری هدایت کرد. با این حال، مصرف گاز طبیعی به سرعت بر اثر تولید صنعتی، که حدود 20 درصد از مصرف نهایی گاز طبیعی را تشکیل می‌دهد - و در زمانی که عرضه نسبتاً کم بود، تقاضا را افزایش داد. 

عرضه انرژی در واقع به دلیل کمبود نیروی کار، عقب ماندگی تعمیرات، زمان طولانی‌تر برای جلو افتادن پروژه‌های جدید و علاقه کم سرمایه‌گذاران به شرکت‌های انرژی فسیلی، به سیگنال‌های قیمت واکنش سستی نشان داده است. برای مثال، تولید گاز طبیعی در ایالات متحده کمتر از سطح قبل از بحران باقی مانده است. تولید در هلند و نروژ نیز کاهش یافته است و بزرگترین تامین کننده اروپا، یعنی روسیه، اخیراً محموله های خود را به این قاره کاهش داده است.

آب و هوا نیز عدم تعادل بازار گاز را تشدید کرده است. سرمای شدید زمستان و گرمای تابستان نیم کره شمالی باعث افزایش تقاضا برای گرمایش و سرمایش شد. در همین حال، تولید برق تجدیدپذیر در ایالات متحده و برزیل به دلیل خشکسالی کاهش یافته است، که تولید برق آبی را با کم شدن مخازن کاهش داد و در شمال اروپا با تولید کمتر از متوسط باد در تابستان و پاییز امسال کاهش یافت.

ذخایر و موجودی زغال سنگ

در حالی که زغال سنگ می تواند به جبران کمبود گاز طبیعی کمک کند، برخی از این منابع نیز قطع شده اند. عوامل لجستیکی و مرتبط با آب و هوا، تولید را از استرالیا تا آفریقای جنوبی فلج کرده است، در حالی که تولید زغال سنگ در چین، که بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده جهان است، در میان اهداف انتشار گازهای گلخانه ای که استفاده و تولید زغال سنگ را به نفع انرژی های تجدیدپذیر یا گاز بی انگیزه می کند، کاهش یافته است.

در واقع، ذخایر زغال سنگ چین در پایین ترین حد خود قرار دارد که خطر کمبود سوخت زمستانی برای نیروگاه ها را افزایش می دهد. و در اروپا، ذخیره‌سازی گاز طبیعی قبل از زمستان کمتر از میانگین است و خطر افزایش بیشتر قیمت‌ها را تشدید می کند زیرا شرکت های آب و برق و گاز برای منابع کمیاب قبل از فرا رسیدن هوای سرد رقابت می‌کنند.

قیمت انرژی و تورم

قیمت‌های زغال‌سنگ و گاز طبیعی نسبت به نفت تأثیر کمتری بر قیمت‌های مصرف‌کننده دارند زیرا قبوض برق و گاز طبیعی خانگی به گونه ای تنظیم می‌شوند که قیمت‌ها ثابت هستند. با این وجود، در بخش صنعتی، قیمت‌های بالاتر گاز طبیعی با تولیدکنندگانی مواجهه است که برای تولید مواد شیمیایی یا کود به سوخت متکی هستند. این حرکات نگران‌کننده های ویژه ای هستند، زیرا در بحبوحه اختلالات زنجیره تامین کالا، افزایش قیمت مواد غذایی و افزایش تقاضای کارخانجات، بر چشم اندازهای تورمی که در حال حاضر نامشخص هستند، تأثیر می‌گذارند.

اگر قیمت انرژی در سطوح فعلی باقی بماند، ارزش تولید جهانی سوخت فسیلی به عنوان سهمی از تولید ناخالص داخلی در سال جاری از 4.1 درصد (برآورد شده در پیش بینی ماه جولای صندوق بین المللی پول) به 4.7 درصد افزایش خواهد یافت. در سال آینده، این سهم می تواند به 4.8 درصد برسد، در حالی که در ماه جولای 3.75 درصد پیش بینی شده بود.  با فرض اینکه نیمی از این افزایش در هزینه های نفت، گاز و زغال سنگ به دلیل کاهش عرضه باشد، این نشان دهنده کاهش 0.3 درصدی رشد اقتصاد جهانی در سال جاری و حدود 0.5 درصد در سال آینده است.

عادی شدن قیمت انرژی در سال آینده

در حالی که اختلالات عرضه و فشار قیمت‌ها چالش‌های بی‌سابقه‌ای را برای جهانی که در حال حاضر با بهبودی نابرابر همه‌گیری ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کند، ایجاد می‌کند، روزنه امید سیاست گذاران این است که وضعیت با شوک انرژی دهه 1970 مقایسه نمی شود.

در آن زمان، قیمت نفت چهار برابر شد و مستقیماً به قدرت خرید خانوارها و مشاغل ضربه زد و در نهایت باعث بحران جهانی شد. نزدیک به نیم قرن بعد، با توجه به نقش تسلط کمتری که زغال‌سنگ و گاز طبیعی در اقتصاد جهان ایفا می‌کنند، قیمت انرژی برای ایجاد چنین شوک چشمگیری باید به میزان قابل توجهی افزایش یابد.

نمودار (2): شاخص آتی انرژی (ژانویه 2019=100)

منبع: صندوق بین المللی پول

علاوه بر این، همانطور که بازارهای آتی نیز نشان می دهند، ما انتظار داریم که  تا سه ماهه دوم با پایان زمستان در اروپا و آسیا و کاهش فشارهای فصلی، قیمت گاز طبیعی، نرمال شود. قیمت زغال سنگ و نفت خام نیز احتمالاً کاهش خواهد یافت. با این حال، عدم اطمینان همچنان بالاست و شوک‌های کوچک تقاضا می‌تواند باعث افزایش قیمت‌ها شود.

انتخاب های سیاسی دشوار

این بدان معناست که بانک‌های مرکزی باید فشارهای قیمتی ناشی از شوک‌های موقت عرضه انرژی را بررسی کنند، اما همچنین آماده باشند تا در صورت تحقق خطرات عینی کاهش انتظارات تورمی، زودتر اقدام کنند (مخصوصا آنهایی که چارچوب های پولی ضعیف تری را دارا هستند).

دولت ها باید برای جلوگیری از قطع برق در مواجهه با تاسیسات برقی که تولید را کاهش می دهند، در صورتی که سودآور نباشند، اقدام کنند. خاموشی‌ها، به‌ویژه در چین، می‌تواند فعالیت‌های شیمیایی، فولادی و تولیدی را کاهش دهد و به اختلالات زنجیره تامین جهانی در طول فصل اوج فروش کالاهای مصرفی بیافزایند. در نهایت، از آنجایی که قبوض پرداختی بالاتر آب و برق رو به کاهش است، حمایت از خانوارهای کم درآمد می تواند به کاهش تأثیر شوک انرژی بر آسیب پذیرترین بخش جمعیت کمک کند.

Source: https://blogs.imf.org/2021/10/21/surging-energy-prices-may-not-ease-until-next-year/?utm_medium=email&utm_source=govdelivery

[1] Surging Energy Prices May Not Ease Until Next Year

[2]  Andrea Pescatori, Martin Stuermer, and Nico Valckx