«پرونده معجزه آبخیزداری»؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد از دیرباز به دلیل توزیع نایکنواخت نزولات جوی و نیز مجاورت برخی مناطق خشک و نیمه‌خشک با مناطق پربارش، انتقال بین حوزه‌ای آب در قالب طرح‌هایی برای ایجاد شرایط مناسب برای توسعه فعالیت‌های انسانی مطرح بوده است و در کشور‌های مختلف دنیا این گونه طرح‌ها انجام شده است.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

تحقیقات نشان می‌دهد انتقال آب بین حوزه‌ای در کشور‌های مختلف دنیا دارای آثار و عواقب متعدد اقتصادی، سیاسی اجتماعی و زیست محیطی متعددی بوده است که این آثار به ترتیب زیر است:

۱- آثار اقتصادی

افزایش مصرف آب

کاهش توان تولیدی دشت‌های سیلابی

رکود اقتصاد کشاورزی منطقه

از دست رفتن زمین‌های کشاورزی و ضرورت واردات غذا

۲- آثار زیست محیطی

پایین رفتن سطح سفره‌آب زیرزمینی در مناطق خشک

فرسایش خاک و اختلال در زهکشی طبیعی در مراحل اجرا

آلودگی بالای آب‌های سطحی و شدت رسوب‌گذاری

تخریب زیستگاه حیات وحش، پارک ها، مناطق تفریحی و مکان‌های تاریخی

استقرار گونه‌های مهاجر مقاوم به شرایط حاضر

کاهش تولید مثل ماهی‌ها و کاهش منابع غذایی

انقراض موجودات و گیاهان آبزی اعماق آب‌ها به علت گل آلودگی

تغییر اقلیم منطقه

تشدید رانش زمین و فرسایش در مکان‌های خاص

کاهش تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی در نتیجه احداث آبراهه‌ها

انقراض گونه‌های ماهی و مهاجرت گونه‌های مهاجم آبزیان

شوری خاک

کاهش گونه‌های بومی و افزایش تهاجم گونه‌های مهاجم

تخریب زیستگاه آبزیان

۳- آثار اجتماعی و سیاسی

مهاجرت

افزایش بیماری‌های ناشی از آب و افزایش تبخیر و تعرق

مناقشات اجتماعی

تاثیرات منفی بر زندگی روستایی‌ها

** هزینه‌های سرسام آور هزینه انتقال آب

یکی از مهمترین چالش‌های انتقال آب در ایران به لحاظ اقتصادی، گران بودن و هزینه‌های سرسام آور انتقال آب است؛ بر اساس جزئیات محدود موجود در اسناد رسمی از پروژه‌های انتقال آب مشابه انجام شده در کشور، هزینه پروژه شیرین‌سازی و انتقال آب از دریا به سمت خشکی در طرح انتقال آب از دریای عمان به ۳ استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی با طول نزدیک به ۱۵۱۴ کیلومتر معادل ۴ میلیارد دلار برآورد می‌شود. البته شنیده‌های غیر رسمی از قول مشاور این طرح مبین این مسئله است که هزینه این پروژه تا ۶ میلیارد دلار نیز قابل افزایش است. به گفته کارشناسان هزینه انتقال آب هر متر مکعب از ۱۰۰ هزار تومان تا ۲۰۰ هزار تومان برآورد شده است.

بر خلاف تصور عموم مردم، بخش قابل توجه از پروژه شیرین‌سازی و انتقال آب مرتبط با هزینه‌های انتقال آب بوده و به طور متوسط تا ۹۵ درصد از هزینه‌های این پروژه به بخش انتقال شامل هزینه تملک مسیر، هزینه لوله، هزینه خرید اتصالات، هزینه اجرایی ایستگاه پمپاژ، هزینه احداث مخزن، هزینه کل برق رسانی و سایر هزینه‌های موجود مرتبط با بخش انتقال آب است.

** ضرورت توجه به آبخیزداری و آبخوانداری برای رفع مشکل کم آبی

آثار و عوارض متعدد انتقال آب به خصوص هزینه‌های سرسام آور آن در حالی است یکی از راه‌های ارزان و مقرون بصرفه و دوست دار محیط زیست برای تأمین آب و رفع چالش کم آبی و خشکسالی، آبخیزداری و آبخوانداری است که متاسفانه در نظام تصمیم گیری و برنامه ریزی و تبلیغی کشور بدان اهتمامی صورت نمی‌گیرد و این در حالی است که نمونه‌های موفق متعدد آبخیزداری و آبخوانداری بعد از انقلاب در سرتاسر کشور برای تأمین آب شرب و کشاورزی و حتی صنعت وجود دارد که از آن‌ها غفلت شده است که این مساله باید بیش از گذشته مدنظر مسئولان واقع شود.

/تسنیم