در حالی این روز‌ها صحبت از اقتصاد صادراتی به‌ویژه درخصوص محصولاتی مانند زعفران می‌شود که هنوز تولید و صادرات و از همه مهتر بسته‌بندی این محصول بر پایه سنتی می‌چرخد.

کشور ما در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری بسیاری در محصول زعفران انجام داده به‌طوری‌که بستر ۱۴۰ هزار هکتار کشت زعفران با زیرساخت‌های بسته‌بندی در کشور مهیا شده است، اما بااین‌حال هنوز بسیاری از کشور‌های خارجی که حتی یک‌سوم تولیدات ما را ندارند، اما بیش از ما در بازار‌های جهانی حرف برای گفتن دارند.

به‌طور مثال یونانی‌ها از سه الی چهار کشور دنیا زعفران و خشکبار وارد می‌کنند، اما به بیش از ۳۰ کشور این محصولات را صادر می‌نمایند و این مسئله بر قوت بازاریابی و برندینگ بسیار قوی یونان صحه می‌گذارد و در این حوزه می‌تواند رقیب بسیار جدی برای اسپانیایی‌ها باشند.

کشت و کار سنتی
در چند سال اخیر به دلیل افزایش هزینه‌های تولید در اثر کشت سنتی، رقابت‌پذیری زعفران و مزیت این محصول تحت‌الشعاع قرارگرفته است. درواقع به دلیل ضعف مکانیزاسیون در برداشت و جداسازی کلاله زعفران، تولید این محصول متحمل خسارت‌های بسیاری شده است و یا کشاورزان در سال گذشته به دلیل سرمای ناگهانی بخشی از محصول خود را از دست دادند.

درواقع ضعف مکانیزاسیون در این بخش، هزینه‌های تولید را افزایش داده و از سوی دیگر کشور ما ناگزیر است تا در بازار‌های جهانی نیز زعفران را از طریق واسطه‌ها به نصف قیمت عرضه کند که این مسئله دغدغه بزرگ دیگری برای ارزش‌افزوده زعفران ایرانی به شمار می‌آید.

در حال حاضر، سه الی چهار هزار میلیارد تومان از درآمد کشاورزان استان وابسته به محصول زعفران است و ۵۰ الی ۶۰ هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی مستقیماً در حوزه تولید و برداشت زعفران فعالیت دارند و لذا باید در این حوزه برنامه‌ریزی‌ها و بازاریابی‌های مؤثری ایجاد شود.

بازارپسندی
در این راستا پیشنهاد می‌شود تا تولید زعفران از مزرعه تا امور اقتصادی، فرآوری و مکانیزاسیون در حوزه کشاورزی به‌طورجدی موردبازنگری قرار گیرد.

به‌طور مثال امروزه صادرات زعفران ایران فقط دربسته بندی فلزی با نقش خاتم انجام می‌شود. اما زعفران خارجی دربسته بندی‌های شیک و شیشه‌ای به دیگر کشور‌ها صادر می‌شوند. ما برای حضور جدی در بازار‌های مصرف باید مطابق سلیقهٔ خریداران اقدام به بسته‌بندی محصول کنیم.

توجه به نیاز و سلیقهٔ مشتریان در امر صادرات بسیار مهم و حیاتی است. برای نمونه برخی کشور‌ها زعفران را به خاطر عطروطعمش استفاده می‌کنند؛ بنابراین باید زعفران‌های درجه سه و چهار را صادر کنیم که هم عطر دارند، و هم قیمت کمتری دارند.

در مقابل برخی کشور‌ها زعفران را به خاطر رنگ دهی استفاده می‌کنند؛ پس باید زعفران درجه ۱ و ۲ به این کشور‌ها صادر شود. ازآنجاکه چنین سیستمی نیاز هر مصرف‌کننده را طبق خواست او برآورده می‌کند، درعین‌حال که وضعیت کنونی صادرات زعفران را بهبود می‌بخشد، سود بیشتری هم به همراه دارد.

استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی
پایدارسازی و توسعه تولید زعفران در ایران، جهش اقتصاد زعفران از طریق ایجاد زنجیره‌های ارزش، افزایش سرانه مصرف زعفران در ایران و جهان از مهم‌ترین اقدامات علمی جامع برای اعتلای این محصول استراتژیک است. از همین رو پس از گذر از کشت و کار سنتی باید برای ورود به بازار‌های بین‌المللی به‌صورت مستقیم و حذف دلالان تلاش کرد.

ایران اگر بخواهد در حوزه زعفران و گیاهان دارویی ارزش‌افزوده ایجاد کند باید در وهله نخست به بازار این محصولات توجه کند، هم‌اکنون ۸۰ درصد محصول زعفران و پسته ایران صادر می‌شود و لذا عمده تمرکز ما باید بر توسعه بازار‌های جهانی استوار باشد.

بسیاری از این محصولات به بازار‌های اروپایی صادر می‌شود و درصدی از این محصول نیز از اروپا به آمریکا صادر می‌گردد.

ایجاد ارزش‌افزوده درواقع می‌تواند در قالب فرآوری اولیه باشد و در اکثر مواقع نیز زعفران ایران به‌صورت فله به بازار‌های بین‌المللی عرضه می‌شود.

متأسفانه تولیدکنندگان در حوزه زعفران هیچ‌گونه ساماندهی ندارند و تعداد ۹۴ هزار بهره‌بردار در این حوزه وجود دارد که متأسفانه کاملاً سنتی، غیرمکانیزه و با هزینه بالا نسبت به تولید زعفران اقدام می‌کنند.

همان‌طور که در میانه صحبت‌هایم عرض شد برخی کشور‌های اروپایی که ما مشکلی هم برای رابطه با آن‌ها نداریم مانند کشور یونان می‌تواند در این راستا کمک‌حال روابط اقتصادی باشد.

بازار یونان در حوزه پسته و زعفران رو به توسعه است، بنابراین این کشور ظرفیت بالقوه‌ای در این عرصه دارد که ایران می‌تواند از آن بهره بجوید. درواقع یونانی‌ها بازاریاب‌ها و بازار سنج‌های بسیار خوبی هستند و بنابراین ایران باید از این ظرفیت در جهت معرفی محصولات خود به کشور‌های دنیا استفاده کند.

ازآنجاکه این کشور در حوزه تولید پنبه بزرگ‌ترین تولیدکننده در اتحادیه اروپا و دوازدهمین تولیدکننده در دنیا به شمار می‌آید و در حوزه تولید پسته نیز بزرگ‌ترین تولیدکننده در اتحادیه اروپا و ششمین تولیدکننده در دنیا نام‌گرفته است لذا همکاری با این کشور می‌تواند برای کشور به‌ویژه زعفران کاران خراسان نویدبخش برای تبادل اطلاعات علمی و هم‌چنین فروش محصول به کشور‌های اروپایی باشد.

/بازار