گروه بین الملل بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ ایجاد کریدور‌هایی برای انتقال مواد غذایی استراتژیک و مواد معدنی حیاتی، می‌تواند از بحران‌های غذایی آتی جلوگیری کرده و به حفظ روند گذار به اقتصادسبز کمک کند.

تقابل نظامی روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲، عمده‌ی بازار‌های کالایی جهان را چندپاره کرد. به همین دلیل، در سال ۲۰۲۲، کشور‌های جهان تجارت کالا و خدمات خود را با افزایش بیش از دو برابری اقدامات سیاستی جدید نسبت به سال ۲۰۲۱ محدود کردند.

همانطور که در آخرین چشم انداز اقتصاد جهانی قابل مشاهده است، کالاها، به ویژه مواد معدنی حیاتی برای گذار به اقتصاد سبز و برخی از کالا‌های کشاورزی با سطح مبادلاتی بالا، در صورت چندپارگی شدیدتر ژئواکونومیک، آسیب پذیر خواهند بود.

چند پارگی بیشتر می‌تواند به آشفتگی در بازار‌های کالایی منجر شود و باعث نوسانات قیمتی عظیم و غیرقابل مهار شود. در حالی که زیان‌های بلندمدت اقتصاد جهانی در کشور‌های توسعه یافته و پیشرفته، به دلیل اثرات ناشی از بکارگیری مولفه­ های جبران‌کننده، در حد نسبتاً اندک باقی می‌ماند (در بیشترین حالت در حدود ۰.۳ درصد)، اما متاسفانه کشور‌های کم‌درآمد و آسیب‌پذیر، سنگین‌ترین ضرر ممکنه را در این وادی متحمل خواهند شد. یک شبیه‌سازی‌های نزدیک به حقیقت در این حوزه نشان داد که این کشور‌ها می‌توانند با زیان تولید ناخالص داخلی بلندمدت ۱.۲ درصدی مواجه شوند که این امر به طور متوسط، عمدتاً ناشی از اختلال در واردات محصولات کشاورزی است.

فاجعه بار‌تر اینکه برای برخی از کشورها، این زیان‌ها ممکن است به بیش از ۲ درصد نیز برسد. چنین پیش­بینی­های در حال وقوعی، نگرانی‌های مربوط به امنیت غذایی در جهان را تشدید می‌کند، زیرا کشور‌های کم‌درآمد، بویژه برای تغذیه جمعیت خود، به واردات مواد غذایی متکی هستند.

این اثرات نامطلوب تا حدی به دلیل تولید کالا‌های بسیار متمرکز است که عمدتاً نتیجه مزیت‌های منطقه‌ای در مواهب منابع طبیعی است. به عنوان مثال، سه تامین کننده بزرگ مواد معدنی، به طور متوسط حدود ۷۰ درصد از تولیدات معدنی جهان را تشکیل می‌دهند. افزایش ظرفیت استخراج و پردازش این کالا می‌تواند سال‌ها طول بکشد و در نتیجه واکنش‌های کندی به سیگنال‌های قیمتی در جهان ایجاد می‌شود.

در حالی که مواد معدنی، ورودی‌های کلیدی در حوزه فناوری‌های حیاتی و تولید در جهان هستند، در عین حال، برخی از کالا‌ها مانند غذا و انرژی، نقشی اساسی در مصرف خانوار ایفا می‌کنند. این ترکیب دوگانه، یعنی عرضه متمرکز و تقاضای گسترده، منجر به تجارت فزاینده کالایی در جهان شده و بسیاری از کشورها، به شدت به واردات از تعداد انگشت شماری از عرضه کنندگان محدود جهان، متکی هستند. این امر باعث می‌شود که کالا‌ها در صورت اعمال محدودیت‌های تجاری، آسیب پذیرتر شوند.

مبتنی بر اینکه مجمع عمومی سازمان ملل در مارس ۲۰۲۲، با رای بالایی خواستار پایان جنگ روسیه و اوکراین شده است، تحقیقات ما نشان می‌دهد که چندپارگی بازار‌های جهانی کالایی به دو بلوک ژئوپلیتیکی فرضی، می‌تواند به نوسانات قیمتی قابل توجهی منجر شود. همچنین این امر می‌تواند باعث اختلاف قیمت‌های گسترده در بین بلوک‌ها، به‌ویژه در مواد معدنی حیاتی برای گذار به اقتصادسبز و کالا‌های کشاورزی پرمعامله شود. از سوی دیگر، قیمت‌ها نیز در یک اکوسیستم پراکنده، نوسان بیشتری خواهند داشت. بازار‌های چندپاره، بافر‌های مالی و سرمایه­‌ای کمتری را برای دفع شوک‌های آتی کالایی، ارائه می‌دهند. علاوه بر این، یک تولیدکننده کالایی که وفاداری ژئوپلیتیکی خود را تغییر داده است، می‌تواند باعث نوسانات قابل توجه در قیمت‌ها شود.

ریسک انتقال انرژی

چندپارگی بازار‌های کالایی، می‌تواند مانع از انتقال و گردش صحیح انرژی در جهان شود. در راستای دستیابی به هدف انتشار کربن در سطح صفر، قرار است تقاضا برای مواد معدنی در سال‌های آینده، چندین برابر افزایش یابد. پاسخگویی به این تقاضا، مستلزم افزایش سریع عرضه است. از آنجایی که ذخایر بادوام اقتصادی تنها در چندین کشور متمرکز شده است، تشکیل یک ساختار تجاری بهینه که متضمن دسترسی صحیح به این منابع باشد، ضروری خواهد بود. اما در نیل به این هدف، چندپارگی بازارها، می‌تواند مسائل را پیچیده‌تر کند.

در سناریوی فرضی ما که در آن، تجارت مواد معدنی حیاتی بین بلوک‌ها مختل شده است، تا سال ۲۰۳۰ می‌تواند سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و وسایل نقلیه برقی را تا ۳۰ درصد در مقایسه با جهان بدون چندپارگی بازارها، کاهش دهد. این امر می‌تواند به کاهش کندتر روند تغییرات آب و هوایی منجر شود.

فراخوان برای همکاری‌های چندجانبه

یافته‌های ما استدلال دیگری در باب الزام و ضرورت همکاری‌های چندجانبه در سیاست‌های تجاری را  ارائه می‌کند. اگر این همکاری ها، منفعلانه باقی بماند، می‌بایست راه‌حل‌های عمل‌گرایانه‌ی اضطراری نظیر کاهش خطر ناامنی غذایی و حمایت از انتقال انرژی سبز برای مقابله با مبرم‌ترین چالش‌های پیش رو به کار گرفته شود.

در جهت اطمینان از عدم وجود موانع و تسهیل جریان انتقال مواد غذایی و به حداقل رساندن تهدید ناامنی غذایی در کشور‌های کم درآمد، به ویژه با توجه به فراوانی و شدت فزاینده رویداد‌های آب و هوایی و بلایای طبیعی، تلاش‌های فوری جامعه جهانی لازم است.

در واقع، تلاش‌های چندجانبه جهانی، می‌بایست ایجاد یک "کریدور سبز" را در اولویت قرار دهد که این کریدور، حداقل شامل توافقاتی برای حفظ جریان صحیح گردش و انتقال مواد معدنی حیاتی باشد. این امر قطعاً به جلوگیری از تشدید تغییرات آب و هوایی کمک خواهد کرد.

از آنجایی که سیاست گذاران در حال تلاش برای کاهش خطرات چندپارگی بازار‌ها هستند، کشور‌ها می‌توانند اقدامات پیشگیرانه‌ای را در قالب استراتژی‌های بهینه و کارا، برای به حداقل رساندن پیامد‌های اقتصادی بالقوه منفی در این موضوع انجام دهند. این استراتژی‌ها می‌تواند شامل تنوع بخشیدن به مبادی و منابع عرضه کالا‌ها و سرمایه گذاری بیشتر در حوزه معدن، اکتشاف و بازیافت مواد معدنی حیاتی باشد. کشور‌ها همچنین می‌بایست سیاست‌های گسترده تری در جهت تقویت تاب آوری در برابر شوک‌های اقتصادی را مدنظر قرار دهند. از جمله:

چارچوب‌های سیاست‌های کلان اقتصادی، ساختاری و مالی قوی‌تر

بافر‌های مالی و بافر‌های سرمایه گسترده ­تر

تقویت امنیت شبکه‌های انتقال

آمادگی برای رویارویی و مقابله با اختلالات ناگهانی در عرضه کالا

همچنین یک ابتکار بین المللی برای بهبود اشتراک گذاری داده‌ها و استانداردسازی در بازار‌های مواد معدنی نیز می‌تواند عدم اطمینان در این حوزه را کاهش دهد.

در پایان، باز هم باید به این نکات توجه کنیم که چندپارگی بازار‌های کالایی، می‌تواند محیط جهانی بی ثبات تری را ایجاد کرده و تهدیدات مهلک و چالش برانگیزی را برای امنیت غذایی و رشد اقتصادی موجب شود. همچنین این چندپارگی، قطعاً در خنثی سازی تلاش‌های جهانی برای کاهش پیامد‌های منفی ناشی از تغییرات آب و هوایی، موثر خواهد بود.

ترجمه: تانیا میرحسینی

پایان پیام//