گروه اقتصاد کلان بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ یحیی لطفی‌نیا، کارشناس اقتصادی در یادداشتی برای بازارنیوز نوشت: پانزدهمین اجلاس سران گروه بریکس (BRICS)، از سه شنبه تا پنجشنبه مورخ ۳۱ مردادماه لغایت ۲ شهریور ماه ۱۴۰۲ در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی برگزار شد. از مهم­ترین اتفاقات این نشست، دعوت رسمی از ایران و پنج کشور آرژانتین، عربستان، مصر، امارات و اتیوپی برای عضویت دائم در این گروه بود. بر همین اساس در یادداشت حاضر به بیان اهمیت عضویت ایران در گروه بریکس پرداخته می‌شود.


الف) سیر تاریخی ایجاد و توسعه گروه بریکس (BRICS)

بریکس نام گروهی از کشور‌ها به رهبری قدرت­های اقتصادی نوظهور است که از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشور‌های عضو یعنی برزیل (Brazil)، روسیه (Russia)، هند (India) چین (China) و آفریقای جنوبی (South Africa) تشکیل شده است. مشابه همه پیمان­ها و ائتلاف­های اقتصادی، بریکس نیز واجد سیاست­های خاص خود در حوزه تجارت، سرمایه گذاری، شرکت­های خرد، کوچک و متوسط، تأمین مالی، تغییرات اقلیمی، انرژی، توسعه زیرساخت، امنیت غذایی و در نهایت توسعه انسانی است.

جدول ۱. رویداد‌های تاریخی مربوط به تشکیل و توسعه گروه بریکس از ابتدای سال ۲۰۰۱  تا به امروز را مشخص نموده است. همان­طور که ملاحظه می‌شود، این گروه در ابتدا با حضور چهار کشور برزیل، روسیه، هند و چین تشکیل شد که در ادامه و در سال ۲۰۱۱ به عضویت آن در آمد و به نام بریکس تغییر یافت. از آن سال تا به امروز (حدود ۱۲ سال) هیچ عضو جدیدی به آن اضافه نشده است؛ بنابراین دعوت از ایران برای عضویت دائم در این گروه نشان از تغییر رویکرد این گروه به توسعه و افزایش اعضا با توجه به تحولات جهانی بعد از جنگ روسیه و اوکراین است.

جدول 1. سیر تاریخی ایجاد و توسعه گروه بریکس (BRICS)

منبع: یافته های تحقیق بر اساس رصد خبرگزاری­ های رسمی

ب) ظرفیت­‌های متقابل گروه بریکس و ایران

از مهم­ترین حوزه فعالیت‌های گروه بریکس می­توان به حوزه‌های سیاسی- امنیتی، اقتصادی- مالی و اجتماعی اشاره نمود. دعوت از ایران برای عضویت دائم در این گروه به دلیل ظرفیت­ها و شرایط متقابل و مشترک دو گروه بریکس و ایران است. از مهم‌ترین ویژگی­های گروه بریکس که برای ایران می­تواند در شرایط فعلی (جنگ تمام عیار اقتصادی آمریکا و هم پیمانان آن در گروه هفت) مفید واقع شود، عبارت است از رویکرد این گروه در مقابله با جهان تک قطبی با محوریت آمریکا، تمرکز بر نظم نوین جهانی با محوریت آسیا و کشور‌های نوظهور، دلارزدایی و استفاده از ارز‌های ملی در تجارت بین کشور‌ها و همچنین احترام متقابل به حقوق یکدیگر.

موارد مطرح شده از جمله موضوعاتی است که ایران سال­ها در چارچوب سیاست­های کلی خود مورد توجه قرار داده است و گاهاً به تنهایی و با هزینه بسیار در صدد پیاده سازی و دنبال نمودن آن بوده است؛ بنابراین در شرایط فعلی و با توجه به قدرت اقتصادی کشور‌های عضو گروه بریکس، ایران می‌تواند با قدرت بیشتر و با هزینه کمتر به مقابله و تغییر نظم فعلی جهانی بپردازد.

پیگیری این موضوعات از سوی ایران در چارچوب گروه بریکس از آنجا اهمیت دارد که ایران به دلیل شرایط خاصی، چون اعمال شدیدترین نظام تحریمی از سوی آمریکا و غرب و نبود چشم انداز مثبت برای رفع آن‌ها نیازمند افزایش به کارگیری روش­ها و راهکار‌هایی برای خنثی سازی آن است؛ بنابراین عضویت دائم در گروه بریکس و سایر سازمان­ها و پیمان­های منطقه‌ای و بین المللی می‌تواند ایران را در این زمینه کمک نماید.

 

ج) آثار مورد انتظار عضویت دائم ایران در گروه بریکس (BRICS)

ایجاد پیوند‌های اقتصادی و منطقه­ای برای کشور ایران با ویژگی­های خاصی، چون ۱) قرار داشتن در معرض شدیدترین تحریم­های اقتصادی؛ ۲) تک محصولی بودن اقتصاد ملی و تنوع پایین در محصولات تجاری؛ ۳) جمعیت جوان و تحصیل­کرده؛ ۴) موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد؛ می­تواند نقش اثرگذاری در کاهش هزینه‌های تحریم و در مقابل افزایش تاب آوری اقتصاد ملی داشته باشد. از مهم­ترین آثار عضویت دائم ایران در گروه بریکس می­توان به موارد زیر اشاره نمود:

۱) خنثی سازی تحریم از طریق تعریف نقش­های جدید در اقتصاد جهان و منطقه (مرکز ترانزیت کالا در منطقه) و یا باز طراحی نقش­های سنتی (بازیگر اصلی در بازار انرژی)؛

۲) شکست سیاست فشار حداکثری آمریکا و افزایش قدرت چانه زنی کشور در مقابله با سایر کشور‌ها و به طور مشخص کشور‌های غربی؛

 ۳) رفع چالش­های سیاسی ـ امنیتی منطقه‌ای و جهانی (به طور مشخص با کشور‌های همسایه، چون عربستان و مصر)؛

 ۴) ایجاد امید نسبت به آینده در سطح جامعه.

پایان پیام//