گروه اقتصاد بین الملل بازارنیوز- سعید ترکاشوند؛ «جمهوری اسلامی ایران، اولویت ویژه‌ای را برای همکاری و مشارکت اقتصادی با کشور‌های آسیایی، به ویژه همسایگان خود قائل است»؛ این آخرین جمله مطرح شده از سوی «سید ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور کشورمان در آخرین ساعات حضور خود در نشست سازمان همکاری اکو است.

تنها پس از گذشت چند روز از اظهارات مثبت رئیس جمهوری کشورمان در نشست سران سازمان اکو، «طحنون بن زاید» مشاور امنیت ملی و برادر ولیعهد امارات متحده عربی، به عنوان یکی از بلندپایه‌ترین مقامات سیاسی کشور امارات در سفری کوتاه به تهران آمد؛ وی در این سفر و در دیدار با دبیر شورای امنیت ملی و رئیس جمهوری کشورمان تاکید ویژه‌ای را بر احیای روابط دو جانبه تهران- ابوظبی به ویژه در حوزه‌های اقتصادی و تجاری داشت.

همزمان با این سفر واکنش «انور قرقاش» وزیر مشاور امارات در امور خارجی نیز قدری تعامل برانگیز بود؛ وی سفر «طحنون بن زاید» به تهران را در راستای تلاش‌های کشور امارات برای بهتر شدن روابطش با کشور‌های منطقه و افزایش ثبات و امنیت در آن بیان کرده بود؛ در ادامه این مسئله شاهد آن بودیم که حتی وی سفر شیخ طحنون، فرد شماره دو امارات به تهران را در جهت منافع و مصالح ملی این کشور خوانده و گسترش روابط با کشور‌های منطقه را در راستای افزایش رفاه برای همه اعلام کرده بود.

پیرامون روابط دو کشور ایران و امارات باید خاطر نشان کرد که در ۱۴ دی سال ۱۳۹۴ و در پی قطع روابط عربستان سعودی و بحرین با جمهوری اسلامی ایران به دلیل تعرض عناصری خود سر به اماکن دیپلماتیک عربستان، دولت امارات متحده عربی نیز به دنبال متحد استراتژیکش اعلام کرد روابط خود با تهران را به سطح کارداری کاهش می‌دهد؛ حال پس از گذشت ۶ سال و با دیدار‌های انجام شده میان مقامات دو کشور به نظر می‌رسد که روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور به سمت تعادل حرکت خواهد کرد و اکنون سفر یکی از با نفوذ‌ترین چهره‌های اماراتی به تهران و از سوی دیگر سفر معاون سیاسی وزیر امور خارجه به امارت نیز خود گواهی بر همین مسئله است.

علت اهمیت سفر «نماینده امارات» به ایران چیست؟

کشور امارات متحده عربی همواره به واسطه جایگاه ویژه خود در منطقه، برای جمهوری اسلامی ایران نقش یک کشور واسطه‌ای تجاری را ایفا کرده و به دلیل زیرساخت‌های تجاری مانند سرویس‌های پولی، خدمات ترانزیت و حمل و نقل بخش عمده‌ای از کالا‌های ترانزیتی که مربوط به سایر کشور‌ها بوده را به سمت کشور‌های مبدا از جمله ایران هدایت کرده است.

درحال حاضر شیخ طحنون مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی، رئیس هلدینگ دولتی ADQ است که طی دو سال گذشته با سرعتی فراوان تبدیل به یکی از فعال‌ترین سرمایه‌گذاران اصلی در کشور امارات شده است. وی علاوه بر تصدی گری چنین مقامی، رئیس First Abu Dhabi Bank است که امروز تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین اعتبار‌دهندگان مالی به امارات شده است. طحنون همچنین رئیس هلدینگ Group-۴۲ است که در حوزه هوش مصنوعی و پردازش فعالیت گسترده‌ای می‌کند.

یکی از محور‌های گفتگو و رایزنی شیخ طحنون با رئیس جمهوری کشورمان درباره خط ترانزیت زمینی‌ای ؛ که قرار است امارات متحده عربی را به ایران و ترکیه متصل سازد. در واقع تنش زدایی امارات با تهران و آنکارا سبب شده تجارت میان امارات و ترکیه برای ارسال کالا‌های اماراتی به اروپا که پیش‌تر از مسیر دریایی تنگه باب المندب -دریای سرخ-کانال سوئز از بندر شارجه تا بندر مرسین ترکیه انجام می‌شد، در پی افزایش کرایه حمل دریایی کالا، به حمل زمینی از مسیر ترانزیتی ایران به ترکیه انجام شود. این در حالی است که مسیر پیشین ۲۰ روز و مسیر جدید (عبور ترانزیتی از خاک ایران) ۱۲ روز به طول می‌انجامد.

با توجه به نکات مذکور، واسطه شدن چنین فرد مهمی برای احیای مجدد روابط دو کشور ایران و امارات متحده عربی نشان دهنده آن است که ولیعهد و یا دیگر مقامات ارشد این کشور در نظر دارند که از سیاست خارجی دولت سیزدهم مبنی بر دیپلماسی اقتصادی را حداکثر استفاده را در راستای منافع خود برده و در این بین تاکیدات رئیس جمهوری کشورمان بر ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای با کشور‌های همسایه، امروزه تبدیل به محرکی برای جذب مقامات اماراتی برای گسترش روابط اقتصادی دو کشور شده است.

کارنامه ۱۰۰ روز اول دولت سیزدهم در حوزه تجارت بین الملل و تعامل با همسایگان در عمل نشان داده است که ترمیم و تعمیق همکاری‌های اقتصادی و تجاری با کشور‌های همسایه و منطقه‌ای در اولویت نخست این دولت قرار دارد؛ همکاری‌هایی که در نهایت می‌تواند زمینه‌های لازم برای تحقق یک امنیت درون زای منطقه‌ای را در منطقه غرب آسیا فراهم سازد.

نکته حائز اهمیت این است که سیاست‌های منطقه‌ای دولت سیزدهم در قبال همسایگان خود به ویژه کشور‌های مستقر در حاشیه خلیج فارس در طول سه ماهه عمر خود، بسیاری از معادلات سیاسی منطقه را تا حد قابل توجهی تغییر داده است؛ گرچه شروع مذاکرات نمایندگان ایران و عربستان در بغداد همزمان با اواخر دولت دوازدهم بود بود، اما نباید فراموش کرد که بسط و گسترش این امر مهم سیاسی همچنان در بغداد و به میل دولت سیزدهم به روال گذشته خود در حال انجام شدن بوده و سفر نماینده امارات به عنوان یکی از متحدان منطقه‌ای عربستان نیز می‌تواند موضع ایران در مذاکرات بغداد را مستحکم‌تر از گذشته سازد.

۲۰ میلیارد دلار، چشم اندازی از مبادلات تجاری تهران- ابوظبی تا پایان سال ۲۰۲۲

درخصوص روابط تهران و ابوظبی اظهار نظرات بسیار زیاد قابل توجهی از سوی بسیاری از مقامات و کارناسان این حوزه مشرح شده است؛ «فرشید فرزانگان» رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات یکی از همان اشخاص است که اخیرا در گفتگویی با یکی از خبرگزاری‌های رسمی کشور امارات را از مهمترین شریان‌های اصلی ایران برای دورزدن تحریم‌ها عنوان کرده بود.

وی همچنین امارات را یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های صادرات و واردات کالا به ایران دانسته و در تشریح این مسئله خاطر نشان ساخته بود که درطی این سال‌ها و همزمان با تشدید تحریم‌ها بازرگانان ایرانی از این امکان تجاری برای صادرات و واردات کالا به کشور‌های دیگر حداکثر استفاده را می‌کردند.

علاوه بر این صرافی‌های موجود در امارات در حال حاضر از مهم‌ترین کانون‌های تبادل مالی ایران به شمار می‌رود که با توجه به تشدید تحریم‌های بانکی و مالی اعمال شده بر نظام اقتصادی جمهوری اسلامی چشم‌پوشی از ادامه همکاری با آن‌ها مسئله‌ای ساده نیست.

فرزانگان همچنین در تیرماه سال ۱۴۰۰ طی یک نشست خبری در ستاد ملی اکسپو با اشاره به سطح روابط تجاری دو کشور تصریح کرده بود که روابط ایران و امارات به تدریج در حال پیشرفت است رویکرد اماراتی‌ها نیز افزایش مراودات تجاری با ایران است، چنان که پیش بینی می‌شود در سال ۲۰۲۲ حجم مبادلات دو کشور به ۲۰ میلیارد دلار و تا پنج سال بعد از آن به ۳۰ میلیارد دلار برسد.

درحال حاضر ایران و امارات متحده عربی به عنوان دو کشور همسایه و دارای مرز آبی مشترک، منافع و اهداف اقتصادی بسیار زیادی با یکدیگر از جمله می‌تواند به اهداف دو کشور در درخصوص کشور سوریه اشاره کرد؛ تاکنون نیز مقامات دو کشور رویکردشان امیدوار کننده بوده است، اظهارات مثبت حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان نسبت سفر عبدالله بن زاید وزیر امور خارجه امارات به سوریه و تلاش این کشور به بازگشت سوریه به اتحادیه عرب خود نمونه‌ای از هم نظری و درک متقابل تهران و ابوظبی نسبت به اهداف یکدیگر است.

حال باید دید که ایران و امارات در آینده چه مسیری را طی خواهد؛ اکنون باید منتظر بود که موضع کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس به ویژه کشور امارات متحده عربی نسبت به سیاست ارتقای همکاری اقتصادی و تجاری با همسایگان در دولت سیزدهم چه خواهد بود.

پایان پیام//