گروه صنعت، معدن و تجارت بازارنیوز- سعید ترکاشوند؛ با شروع جنگ اوکراین در واپسین روز‌های فوریه سال ۲۰۲۲، اقتصاد جهانی به دلیل کاهش شدید عرضه محصولات استراتژیکی همچون حامل‌های انرژی و غلات، شاهد کمبود و در نتیجه افزایش قیمت آن‌ها در بازار‌های بین المللی شد. روسیه و اوکراین هر دو در زمره مهمترین کشور‌هایی تولید کننده و همچنین صادرکننده این محصولات به حساب می‌آیند لذا بروز هر گونه مشکل و چالش برای این کشور‌ها، روند تولید و یا عرضه حامل‌های انرژی و غلات به بازار‌های جهانی را با خلل مواجه می‌سازد.

اکنون بیش از ۵ ماه از زمان شروع این جنگ می‌گذرد و به رغم تمای خسارت‌های وارده به ارتش دو کشور، این جنگ هنوز به یک نتیجه نهایی نرسیده است؛ حال شرایط به نظر می‌رسد که در آینده‌ای نه چندان دور نظام بین الملل باید خود را آماده برای جنگی تازه در دریای چین شرقی میان تایوان و چین کند.

هزمان با تنش‌های سیاسی مسکو و کیف، تحرکات تنش آفرین مقامات جمهوری خلق چین و تایوان نیز علیه یکدیگر شدت گرفت؛ بسیاری از کارشناسان روابط بین الملل، ریشه این اتفاقات را ناشی از سیاست خارجی جدید کاخ سفید برای تحقق منافع ایالات متحده آمریکا از طریق ایجاد تنش و درگیری در مناطق مجاور رقبای بین المللی این کشور دانسته‌اند. به اعتقاد این کارشناسان، سفر اخیر «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا به تایوان نیز در امتداد این سیاست بوده است.

اقتصاد جهانی در طول چند سال اخیر چالش‌های سختی همچون شیوع گسترده ویروس کرونا و همچنین جنگ اوکراین را پشت سر گذاشته و به نظر می‌رسد بروز جنگ احتمالی میان چین به عنوان دومین قدرت اقتصادی جهان و همچنین تایوان به عنوان مهمترین و در عین حال بزرگترین کشور تولید کننده تراشه‌های الکترونیکی همان آثار منفی را به همراه دارد که جنگ روسیه و اوکراین بر بازار‌های انرژی و غلات داشته است.

جنگ تایوان، دومین گام برای تشدید بحران تولید ریز تراشه‌

با آغاز جنگ اوکراین، عرضه نئون و پالادیوم به عنوان مهمترین مواد اولیه موثر در تولید ریزتراشه‌های الکترونیکی، به شکل قابل توجهی تحت الشعاع قرار گرفت. بر اساس آخرین بررسی‌های انجام شده ۴۰ درصد عرضه پالادیوم دنیا توسط روسیه و همچنین ۷۰ درصد عرضه نئون نیز توسط اوکراین صورت می‌پذیرفت لذا با در نظر این تفاسیر می‌توان جنگ اوکراین حتی تداوم آن را می‌توان به عنوان گام نخست در بروز بحران تولید ریز تراشه‌های الکترونیکی توصیف کرد.

جنگ اوکراین تنها بخشی از بحران کمبود ریز تراشه را دامن زده است؛ در حال حاضر پیش‌بینی‌ها خبر از آن می‌دهد که با وقوع جنگ احتمالی تایوان، تولید ریزتراشه‌های الکترونیکی در سال ۲۰۲۲ با ورود به مرحله‌ای تازه از بحران، شرایطی بدتر از سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ را تجربه کند.

در حال حاضر شرکت تایوانی تی‌اس‌ام‌سی TSMC به تنهایی سهم ۹۰ درصدی تولید این ریز تراشه‌ها را به خود اختصاص داده است در نتیجه با توجه به این جایگاه، این شرکت تایوانی را می‌توان به عنوان مهمترین شرکت تولید کننده تراشه‌های الکترونیکی در جهان شناخت.

با آغاز تنش‌های سیاسی میان چین و تایوان، «مارک لیو» رئیس هیئت مدیره شرکت تایوانی تی‌اس‌ام‌سی TSMC در یک مصاحبه ویدئویی که توسط CNN منتشر شد، هشدار داد که در صورت وقوع جنگ بین تایوان و چین، این شرکت "غیرقابل استفاده" خواهد شد

وی خاطرنشان کرد که چین به ادامه کار شرکت TSMC نیاز دارد، چرا که "وقفه تولید ما یک آشفتگی اقتصادی در چین ایجاد می‌کند و در صورت وقوع جنگ به طور ناگهانی تامین پیشرفته‌ترین قطعات آن‌ها از بین می‌رود".

وی همچنین تاکید کرد: جنگ فقط می‌تواند برای هر سه طرف (چین، تایوان و بازار جهانی تراشه) مشکل ایجاد کند. جنگ هیچ برنده‌ای ندارد، همه بازنده هستند. چین و تایوان باید از درگیری اجتناب کنند تا "موتور اقتصاد جهانی بتواند به کار خود ادامه دهد..

کمبود ریز تراشه، علت زیان ۲۱۰ میلیاردی دلاری صنعت خودرو در سال ۲۰۲۱

در حال حاضر تولید تمامی لوازم و وسایل الکترونیک و دیجیتال از تلفن همراه گرفته تا خودرو‌ها و کنسول‌های بازی ویدئویی در پی کمبود جهانی تراشه با مشکلات جدی مواجه شده اند. مطمئنا افت تولید تراشه‌ها و کموبد این محصول کاربردی در سال ۲۰۲۲ شرایطی بغرنجی را برای تمامی صنایع جهان از جمله صنعت خودرو و غول‌های خودروسازی مطرح دنیا پدید می‌آورد؛

چندی پیش «دان هرش» مدیر عامل شرکت آلیکس پارتنرز در مصاحبه با رویترز گفته است نمایندگی‌های فروش و خدمات پس از فروش در آمریکا به شکل بی سابقه‌ای فقط برای ۲۰ روز تأمین خودرو توانایی دارند که تقریباً نصف وضعیت نرمال در سال‌های عادی است. او می‌گوید: «ما در ابتدا فکر می‌کردیم که تا فصل چهارم سال ۲۰۲۱ به وضع نرمال برمی گردیم، اما چنین چیزی اتفاق نیفتاد»

بر اساس تخمین‌های کاکس اتومتیو Cox Automotive در سال ۲۰۲۱ کل فروش خودرو در بازار آمریکا ۱۴.۹ میلیون دستگاه بود که خیلی رقم پایین تری نسبت به متوسط فروش ۱۷.۳ میلیون دستگاه بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ بود. کمبود تراشه فقط بخش بسیار کوچکی از معضل تأمین قطعات خودرو از جمله قطعات فولادی و پلاستیکی و رزینی است و همگی باعث بالا رفتن قیمت خودرو خواهند شد.

هر خودرو به طور متوسط بین ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ تراشه نیاز دارد. خود صنعت خودرو فقط ۱۵ درصد از تولیدات تراشه جهانی را مصرف می‌کند. بخش لوازم الکترونیک از جمله کامپیوتر، موبایل و بازی‌های کامپیوتری بیش از ۵۰ درصد از تراشه‌های تولیدی را مصرف می‌کنند.

خودروسازانی مثل فورد و جنرال موتورز مجبور به تولید ناقص خودرو‌های خود شده اند و آن‌ها را در پارکینگ‌های خود تا زمان رسیدن قطعات و تراشه‌ها نگهداری می‌کنند. تویوتا در سپتامبر سال ۲۰۲۱ مجبور شد ۴۰ درصد از تولیدات جهانی خود را کاهش دهد.

در همان ماه نیز جنرال موتورز تولیدات خود را در کارخانه‌های آمریکای شمالی به نصف کاهش داد. به گزارش بیزینس اینسایدر، جنرال موتورز در فصل چهارم سال ۲۰۲۱ بیش از ۴۳ درصد کمتر نسبت به مدت مشابه سال گذشته خودرو فروخته است. این خودروساز حتی در ماه‌های آخر سال ۲۰۲۱ خودرو‌های با نقص تحویل مشتری داده و خیلی از خودرو‌های این شرکت سوپرکروز نداشتند.

۷ بهمن ۱۳۹۹ آلمان به تایوان نامه نوشت و از این کشور خواست که فکری به حال کمبود شدید تراشه‌های نیمه هادی صنعت خودرو بکند. کمبود تراشه‌های نیمه هادی تایوانی، کمپانی‌های مهمی از جمله فولکس واگن، فورد، سوبارو، تویوتا، نیسان و استلانتیس را تحت تأثیر قرار داده است.

پیتر آلتمایر وزیر اقتصاد آلمان از وانگ می-هوا همتای تایوانی خود طی نامه‌ای خواسته بود که به این موضوع بپردازد تا مشکل شرکت تولیدی نیمه هادی تایوان حل شود. این شرکت بزرگترین تراشه سازی در دنیا و یکی از تأمین کنندگان اصلی شرکت فولکس واگن است.

۱۶ فروردین ۱۴۰۰ خبر از توقف دوباره خط تولید در فورد را داد که موجب وقفه در تولید پرفروش‌ترین وانت آمریکا شد. در حقیقت کمبود تراشه از آثار و نتایج تعطیلی‌های سراسری ناشی از شیوع ویروس کرونا است که با تأخیر خودش را نشان داده است.

تراشه سازان به خاطر جلوگیری از مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا مجبور شده بودند به طور کامل خطوط تولید خود را تعطیل کنند. در آن دوره‌ی زمانی، تأمین کنندگان خارجی که اکثر آن‌ها در کشور چین هستند، مجبور به جبران کسری این قطعات شدند و با توجه به رشد تصاعدی تقاضا برای لپ تاپ، تبلت و گوشی‌های هوشمند، معضل کمبود تراشه و پردازشگر‌های نیمه هادی به این سادگی حل نمی‌شود.

۱۸ فروردین ۱۴۰۰ صنعت خودروی آمریکا دست به دامن دولت شد «اتحاد برای نوآوری در خودرو» نام گروهی است که به نمایندگی از تقریباً همه خودروسازان فعال در بازار آمریکا از جمله جنرال موتورز، فورد، فولکس واگن، تویوتا و هیوندایی به طور رسمی از دولت این کشور خواسته بود که به حل مشکل کمبود تراشه و پردازشگر کمک کند.

ادامه عقب نشینی خودروسازان از اهداف تولید

کمبود تراشه و مشکلات زنجیره تامین، در چند سال اخیر برترین خودروساز جهان را مجبور به کاهش مکرر اهداف تولید کرده است. تویوتا از جمله خودروسازان مطرح جهان است که به دلیل کمبود تراشه اهداف تولید ماهانه خود را در سه ماهه اول آوریل تا ژوئن سه بار کاهش داد و به دلیل کمبود نیمه‌هادی‌ها و تأثیر محدودیت‌های بیماری کووید- ۱۹ در چین، ۱۰ درصد از اهداف اولیه خود عقب افتاد.

«کوجی اندو» تحلیلگر خودرویی بانک SBI Securities، سود سه ماهه اول سال گذشته افزایش یافت، زیرا بزرگ‌ترین خودروساز ژاپن بدترین مشکلات بیماری همه‌گیر را پشت سر گذاشت، اما امسال تنها نکته مثبت در سه ماهه اول احتمالا ضعیف‌تر بودن ین است.

اندو گفت: سه ماهه اول سال گذشته دوره کاهش کامل هزینه‌ها بود. در مقایسه با آن، احتمالا این بار سود به شدت کاهش یافته است. بر اساس داده‌ها، سود عملیاتی برای سه ماه منتهی به ۳۰ ژوئن به ۵۷۸.۶۶ میلیارد ین (۴.۳ میلیارد دلار) کاهش یافت که بسیار کمتر از میانگین سود ۸۴۵.۸ میلیارد ینی برآورد شده توسط ۱۰ تحلیلگر است. در مدت مشابه سال قبل، تویوتا ۹۹۷.۴ میلیارد ین سود گزارش کرده بود. این خودروساز با وجود کاهش سه ماهه، به پیش بینی خود برای درآمد عملیاتی سالانه ۲.۴ تریلیون ین در ۱۲ ماه منتهی به ۳۱ مارس ۲۰۲۳ پایبند بود.

ین در طول سه ماهه آوریل تا ژوئن حدود ۱۰ درصد کاهش یافت. ین ضعیف معمولا برای شرکت‌هایی که صادرات دارند، یک امتیاز است، زیرا وقتی درآمد‌های خارج از کشور به خانه باز می‌گردد، درآمد را افزایش می‌دهد. با این حال، برخی از مزایا در سال‌های اخیر جبران شده است، زیرا شرکت‌های ژاپنی بیشتر در خارج از کشور تولید می‌کنند، به این معنی که هزینه‌های خارج از کشور آن‌ها نیز با تضعیف ین افزایش می‌یابد.

تویوتا و رقبای اصلی ژاپنی‌اش، نیسان موتور و هونداموتور نیز با چالش‌های طولانی‌مدت از جمله برقی‌سازی و اتوماسیون وسایل نقلیه مقابله می‌کنند. یک سوال کلیدی برای تحلیلگران و سرمایه‌گذاران این است که آیا تویوتا می‌تواند هدف تولید ۹.۷ میلیون خودروی جهانی را برای سال مالی جاری منتهی به مارس حفظ کند یا خیر که احتمالا به چشم‌انداز کمبود تراشه‌ها، زنجیره تامین و همچنین چشم‌انداز اقتصادی بستگی دارد.

اندو گفت: حتی اگر سرعت اقتصاد کاهش یابد، تویوتا حجم عظیمی از سفارش‌ها دارد و کاهش تقاضا برای لوازم الکترونیکی مصرفی می‌تواند تراشه‌ها را به سمت تولید خودرو سوق دهد. او گفت که اگر تویوتا هدف تولید کل سال را در سه ماهه دوم تغییر ندهد، به این معنی است که نسبت به تولید در نیمه دوم سال بسیار مطمئن است تا به هدف برسد.

صنعت خودرو ایران در دست انداز کمبود ریز تراشه

با کاهش تولید تراشه‌های الکترونیکی و به دنبال آن عقب نشینی غول‌های خودروسازی جهان از برنامه‌های تولیدی خود، بازار جهانی خودرو و یا حتی صنعت خودرو سازی ایران نیز از این موضوع به شدت متاثر خواهند شد؛ «فربد زاوه» کارشناس صنعت خودرو در این باره می‌گوید: کمبود ریز تراشه از میانه سال ۲۰۲۱ از یک مشکل تبدیل به یک بحران شد و در این مدت برخی تولیدکنندگان قطعات یدکی خودرو‌های سنگین و کامیون‌ها با تجربه یک شوک ناگهانی کاهش تولید، به سمت ورشکستگی حرکت کردند.

این کارشناس صنعت خودرو خاطر نشان کرد: با گسترش دامنه این بحران، خودروسازان مطرح جهان به منظور جلوگیری از ورشکستگی، به سمت کاهش تیراژ تولید و درمقابل افزایش قیمت محصولات خود در بازار گام می‌دارند. در حال حاضر نمود عینی این سیاست را می‌توان در خصوص خودرو‌های تجاری برند‌های معروف دنیا مشاهده کرد.

وی تصریح کرد: وقوع این جنگ و دنبال آن کاهش تولید ریزتراشه‌های الکترونیکی در مرحله نخست صنایع چین به ویژه خودروسازان این کشور را تحت الشعاع قرار می‌دهد؛ البته باید این نکته را هم خاطر نشان کرد که شرکت‌های ژاپنی، کره‌ای، اروپایی و یا حتی آمریکایی نیز از تبعات این بحران چندان در امان نبوده و این موضوع کم و بیش اثراتی را نیز بر تیراژ تولید این خودروسازان از خود بر جای خواهد گذاشت.

زاوه تاکید کرد: با وقوع جنگ تایوان، قیمت انواع خودرو و دیگر محصولات صنعتی متاثر از بروز یک تورم شدید، جهش چندین برابری در اقصا نقاط جهان را تجربه می‌کند؛ با صرف نظر از آینده صنایع لوازم خانگی و مخابراتی، سناریویی که انتظار صنعت خودرو را می‌کشد این است که با وقوع جنگ تایوان بازار خودرو به طور همزمان با کاهش شدید تولید و افزایش قیمت ۳ تا ۴ برابری را تجربه می‌کند.

وی گفت: با افزایش ۳ تا ۴ برابری قیمت خودرو در بازار‌های جهانی، واردات اتومبیل به ایران نیز تا حد قابل توجهی تحت الشعاع قرار می‌گیرد چرا که تا قبل از بروز این بحران برخی خودرو‌های خارجی در زمره خودرو‌های اقتصادی و کم هزینه تعریف می‌شدند، اما این جهش قیمت به نظر می‌رسد که این نوع خودرو‌ها نیز با قدرت خرید مردم ایران همخوانی کاملی نداشته باشند.

زاوه در پایان یادآور شد: علاوه بر واردات، تولید خودرو‌های داخلی هم به دلیل تشدید کمبود تراشه‌های الکترونیکی با مانع مواجه شده و تحقق این مسئله یقنینت تولید یک میلیون ۵۰۰ هزار دستکاه خودرو تا پایان سال هم محقق نخواهد شد.

حال تمامی صنایع به ویژه صنعت خودرو در یک بزنگاه مهم قرار دارند چرا با وقوع جنگ تایوان، اقتصادی جهانی پس از تجربه کرونا و جنگ اوکراین ضربه‌ای تازه را متحمل شد؛ حال باید دید که واکنش صنایع جهان به ویژه غول‌های خودروسازی دنیا به این جنگ چه خواهد بود. گرچه اکنون هم واکنش‌هایی از سوی خودروسازان مشخص شده، اما باید دید که چین به عنوان دومین قدرت اقتصادی جهان با این موضوع چگونه برخورد خواهد کرد.

پایان پیام//