گروه بانک و بورس بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ بانک های مرکزی جهان، مجبورند نرخ های بهره را برای مدت طولانی تری بالا نگه دارند. زیرا آنها در حال مبارزه برای مهار تورمی هستند که در بسیاری از کشورها بسیار بالاست اما این اقدام ، اقتصاد آنها را کوچک­تر می­کند.

البته باید بپذیریم که بازارهای مالی در سراسر دنیا فقط طی همین یک دوره معین با چنین چالشی مواجه نخواهند بود؛ این بدان معناست که ناظران مالی جهان، باید ابزارهای تحلیلی و پاسخ‌های نظارتی خود را برای مقابله با چنین تهدیدات نوظهوری تقویت کنند و ریسک های جدید به وقوع پیوسته در نظام بانکی به این معنی است که زمان آن فرا رسیده است که تلاش های صنعت بانکداری جهان برای شناسایی ضعیف ترین ارائه دهندگان تسهیلات و چالش برانگیزترین بانک های دنیا، مضاعف گردد.

مبتنی بر همین امر، ما ابزارهای تست (آزمون) استرس خود را برای تمرکز بیشتر بر ریسک‌های ناشی از افزایش نرخ بهره و ترکیب فشارهای مالی که برخی بانک‌ها را در ماه مارس 2023، سرنگون کرد، تقویت کردیم. ما همچنین یک ابزار نظارتی جدید را برای ردیابی شکنندگی های بانکی در وضعیت اضطراری با استفاده از پیش بینی های تحلیلگران و معیارهای سنتی بانکی، توسعه دادیم.

هدف این ابزارهای نظارتیِ مبتنی بر داده‌های عمومی، تکمیل و توسعه آزمون های استرس بکارگرفته شده توسط مقامات نظارتیِ تیم‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در برنامه‌های ویژه ارزیابی مالی است که از داده‌های نظارتی محرمانه‌تر استفاده می‌کنند.

افزایش نرخ های بهره برای بانک ها، حتی اگر بسیاری از آنها با دریافت نرخ سود بالاتر از وام گیرندگان و در عین حال، پایین نگه داشتن نرخ سپرده ، سودآوری داشته باشند، باز هم یک خطر مهلک محسوب می شود. از طرف دیگر، با افزایش نرخ ها، زیان آوری تسهیلات هم افزایش می یابد. زیرا هم مصرف‌کنندگان و هم کسب‌وکارها، با توجه به اینکه در بحران های مالی جهانی با از دست دادن شغل و کاهش درآمدهای تجاری روبرو هستند، هزینه استقراض و وام دهی بالاتری باید بپردازند. 

همچنین بانک‌ها علاوه بر بحث تسهیلات و وام دهی، در اوراق قرضه و سایر اوراق بدهی نیز سرمایه‌گذاری می‌کنند که با افزایش نرخ های بهره، این دارایی ها ارزش خود را از دست می‌دهند و گاهی در صورت مواجهه با برداشت ناگهانی سپرده ها توسط مردم یا شرکت ها یا سایر فشارهای مالی، بانک ها ممکن است مجبور شوند این اوراق را با ضرر بفروشند. ورشکستگی بانک سیلیکون ولی، نمونه چشمگیر این کانال زیان ده اوراق قرضه بوده است.

تست(آزمون) استرس

ما دست به پیاده سازی یک تست استرس جهانی در محیط قابل رصد زدیم. نتایج حاصل از انجام این آزمون استرس جهانی ما از تقریباً 900 وام دهنده در 29 کشور، که در یکی از فصولِ آخرین گزارش ثبات مالی جهانی ذکر شده است، نشان می دهد که سیستم بانکی به طور گسترده ای انعطاف پذیر به نظر می رسد. تست استرس ما که نشان می‌دهد وام‌دهندگان تحت سناریوی پایه‌ای که در آخرین چشم‌انداز اقتصاد جهانی صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کنیم چگونه عمل خواهند کرد، 30 موسسه و نهاد بانکی ضعیف را با سطح سرمایه پایین شناسایی کرده که مجموعاً حدود 3 درصد از دارایی‌های بانک جهانی را تشکیل می‌دهند.

 اما اگر رکود تورمی شدید را همراه با نرخ های بهره بالاتر بانک مرکزی در نظر بگیریم (یعنی تورم بالا با حداقل 2 درصد انقباض اقتصاد جهانی) این زیان بسیار بیشتر خواهد بود؛ به طوری که تعداد این نهادهای بانکی ضعیف به 153 موسسه خواهد رسید و بیش از یک سوم دارایی های بانک جهانی را شامل خواهد شد. همچنین نتایج آزمون استرس ما نشان می دهد که به استثنای چین، تعداد بانک ها و نهادهای مالی ضعیف در اقتصادهای پیشرفته، بسیار بیشتر از بازارهای نوظهور جهان است.

نمودار 1. سناریوی رکود تورمی شدید

تورم بالا و رشد آهسته در بحبوحه افزایش نرخ‌ها باعث می‌شود بسیاری از بانک‌ها با بافر (ضربه گیر) سرمایه ناکافی مواجه شوند.

بانک های ضعیف: سهم کل دارایی ها بر اساس مختصات منطقه ای

(بانک هایی با CET1 زیر 7 درصد)

توجه: در این نمودار، بررسی سناریو رکود تورمی شدید در حالت استاندارد و پایه (Baseline) و حالت شدید و نامطلوب (Adverse) آن در 4 تقسیم بندی جهانی، اقتصادهای پیشرفته، بازارهای نوظهور و بازارهای نوظهور به جز چین، بررسی گردیده است.

منبع: برآورد دپارتمان تحقیقات صندوق بین المللی پول.

 نمودار فوق نشان می دهد که این گروه از بانک ها و نهادهای مالی ضعیف، از افزایش نرخ بهره، افزایش نکول وام ها و کاهش قیمت اوراق قرضه و بدهی رنج می برند. نکته حائز توجه در تجزیه و تحلیل های ما این است به نظر می رسد ضررهای ناشی از فروش اوراق بهادار تحت سناریوهای سپرده گذاری، زمانی که بانک ها به تسهیلات وام دهی بانک مرکزی مانند پنجره تخفیف فدرال رزرو دسترسی دارند، دردناک تر است.

نمودار 2. بک استاپ ها مهم هستند

توجه: تسهیلات بانک مرکزی مانند پنجره تخفیف فدرال رزرو می تواند به بانک ها کمک کند تا از زیان بیش از حد سرمایه، جلوگیری کنند.

تاثیر سپرده 25 درصدی بر سرمایه بانک

(امتیاز درصد)

توجه: در این نمودار، دو وجه از مسئله ارائه تسهیلات در اقتصادهای پیشرفته (رنگ سرمه ای) و بازارهای نوظهور( رنگ آبی)، بررسی گردیده است:

وجه اول:  تسهیلات بانک مرکزی موجود نباشد که موجب زیان ناشی از فروش اوراق بهادار نگهداری شده تا سررسید می­ شود (عبارت سمت چپ)

وجه دوم: تسهیلات بانک مرکزی موجود باشد که موجب هزینه های مالی اضافی برای دسترسی به تسهیلات می شود (عبارت سمت راست)

نکته: سرمایه، به نسبت سرمایه ردیف 1 سهام مشترک (به درصد) اشاره دارد/ نمودار، حداکثر و حداقل تاثیر مولفه های مرتبط را بر نظام های بانکی نشان می دهند.

منبع: برآورد دپارتمان تحقیقات صندوق بین المللی پول

برای تکمیل و توسعه آزمون استرس جهانی، ابزار نظارتی جدید ما، معیارهای نظارتی سنتی بانکی، مانند نسبت سرمایه به دارایی‌ها، و همچنین شاخص‌های بازار، مانند نسبت قیمت بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام بانک را در بر می‌گیرد. این مولفه ها از منظر تاریخی، پیش بینی های مهمی را در ارتباط با فقدان یا کاهش اعتماد در طی رویدادهای استرس بانکی ثابت کرده اند. همچنین 3تا 5 معیار ریسک بانکی شامل کفایت سرمایه، کیفیت دارایی، درآمد، نقدینگی و ارزش‌گذاری بازار را در محاسبات وارد کرده و در صورتی که خروجی داده ها، دارای تورش قابل توجه باشد، عوامل دیگری را برای بررسی های دقیق تر بانک ها، به این آزمون وارد می کنیم.

اساساً در طول دوره‌های استرس مالی، بسیاری از بانک‌ها به‌طور بالقوه آسیب‌پذیرند و تعداد کمی از نهادهای مالی، چالش های ناچیز را تجربه می کنند. آزمون استرس مجدد مبتنی بر این ابزارها، نشان دهنده افزایش موسسات مالی  بالقوه آسیب پذیر در شروع همه گیری کرونا و همچنین افزوده شدن بر تعداد آنها در اواخر سال 2022 با شروع افزایش پی در پی در میزان نرخ های بهره بود. نمونه ای از این گروه از نهادهای مالی شکننده، شامل چهار بانکی بود که مارس 2023، ورشکست شده یا واگذار شدند.

براساس داده‌های فعلی بازار و اجماع پیش‌بینی‌های تحلیل‌گران، نتایج حاصل از این شاخص‌ها، به گروه قابل‌توجهی از بانک‌های کوچک‌تر در معرض خطر در ایالات متحده و برخی نهادهای مالی وام دهنده در آسیا، از جمله برخی بانک های چینی و همچنین برخی بانک های اروپایی، که با تداوم فشار نقدینگی، دچار فروپاشی خواهند شد، اشاره دارد.

نمودار 3.بانک های در معرض خطر

یک ابزار نظارتی جدید می‌توانست در مارس 2023، بسیاری از بانک‌های در معرض خطر از جمله بانک‌های ورشکسته و  بانک های واگذار شده را شناسایی کند.

بانک ها معیار خطرپذیری را در سه بعد حوزه ریسک یا بیشتر نشان می دهند.

(کل دارایی ها به تریلیون دلار آمریکا)

توجه: در این نمودار، بانک سیلیکون ولی، بانک فرست ریپابلیک، بانک سیگنیچر و بانک اعتباری سوئیس در نوار 4Q22 گنجانده شده اند و وضعیت آنها طبق دوره های پیش بینی، نمایش داده شده است.

منابع: Bloomberg Finance L.P  و برآورد دپارتمان تحقیقات صندوق بین المللی پول

نتایج حاصل از بررسی و تبیین  بخش  قابل توجهی از بانک های ضعیف و شکننده شناسایی شده در هر دو تست استرس انجام شده، بر نیاز به اقدامات سیاستی جدید در بانکداری جهانی تاکید می کند:

•           تست استرس قابل انجام توسط ناظران، می بایست شامل تجزیه و تحلیل های مبتنی بر بازار با در نظر گرفتن وام دهندگان خردتر و نهادهای بانکی شکننده تر تحت سناریوهای استاندارد در فضای نااطمینانی و با  ریسک بالا باشد.
•           ناظران بانک ها می بایست فعال عمل کنند و آماده ی رفع نقاط ضعف شناسایی شده باشند. خروجی برنامه ارزیابی بخش مالی ما نشان داده است که بیش از نیمی از اقتصادهای جهان، فاقد ناظران بانکی مستقلِ دارای منابع کافی هستند.
•           استانداردهای بین المللی باید طوری ارتقا یابند که ریسک نقدینگی و خطرات ناشی از افزایش نرخ های بهره، از بانک ها دور بمانند. بررسی ها نشان می دهد که حداقل یک پنجم از اقتصادهای جهان، از رویه‌های نظارتی ضعیفی برای رصد فراگیر و رسیدگی به این ریسک ها برخوردارند و آشفتگی های بانکی ماه مارس 2023 نشان داد که چرا این موضوع، حائز اهمیت است.
•           اگر بانک‌ها برای دسترسی به تسهیلات وام‌دهی بانک مرکزی آمادگی بیشتری داشته باشند، انعطاف‌پذیرتر خواهند بود. در حالی که ناظران بانکی ارزیابی می‌کنند که آیا وام‌دهندگان ضعیف‌تر و خردتر، می‌توانند به راحتی از کمک‌های اضطراری بانک مرکزی استفاده کنند یا نه، خود بانک‌ها نیز می بایست  به‌طور دوره‌ای و مستمر، چنین دسترسی‌هایی را آزمون کنند.

اکنون که فشارهای بانکی کاهش یافته است، نهادهای مالی، تنظیم کنندگان و ناظران آنها می بایست زمان بیشتری را برای افزایش تاب آوری خود در مواجه با بحران های مالی، اختصاص دهند. آنها باید برای بازگشت مجدد و احتمالی این ریسک‌ها آماده شوند، زیرا ممکن است نرخ‌های بهره برای مدت طولانی‌تری، بالاتر از قیمت فعلی در بازارها باقی بماند.

تانیا میرحسینی؛ مترجم

پایان پیام//