گروه بورس، بانک و بیمه بازارنیوز: محمدرضا رهبر، عضو سابق هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفتگو با خبرنگار بازارنیوز پیرامون کاهش میزان رشد شاخص بورس با وجود رکوردشکنی‌ها در هفته‌های اخیر، گفت:  نقدینگی به حدی است که بازار را تحت تاثیر قرار داده، ولی طبیعی است که بازار تعدیل داشته باشد. زمانی که یک شرکت با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی خود، در صف خرید است یا شرکت‌هایی که زیان دارند، اما خریداران باز هم طالب خریدشان هستند، نشان دهنده این است که در برخی از سهام‌ها مردم بدون تحلیل خرید می‌کنند.

وی افزود: برخی سهم‌ها ارزش بنیادی و فاندامنتال واقعی دارند، زیرا نسبت قیمت در بازار به ارزش واقعی آن‌ها معقول است و آینده دار هستند. مثل پالایشگاه‌ها و برخی بانک ها. یک گروهی از سهام هم وجود دارد که در این زمانی که بازار رو به رشد بوده، بسته بودند و اگر آن‌ها باز شوند، رشد خواهند داشت. خیلی از سهم‌ها از حد معمول افزایش پیدا کرده و قیمتشان مطابق با روند گذشته و ارزش ذاتیشان نیست و صرفا اشخاص حقیقی که زیاد هم به بورس آشنایی ندارند، موجب این افزایش قیمت شده‌اند.

رهبر با بیان این که سهام‌هایی هنوز هستند که مطقی‌اند و گزارش واقعی ارائه دادند و از طریق سایت کدال می‌توان گزارشاتشان را تحلیل کرد و دید که جا برای رشد دارند، تصریح کرد: سهام‌های بنیادی وجود دارد که ارزش واقعی و ارزش جایگزینی‌شان جالب توجه است، یعنی خیلی از این کارخانجات با ارز پایین سرمایه گذاری کردند و امروز قیمت ارز بالا رفته است و اگر بخواهند آن کارخانجات را تاسیس کنند، باید مبالغ هنگفتی پرداخت کنند.

وی افزود: یعنی ارزش جایگزینشان قابل توجه است. این شرکت‌ها و کارخانجات که مخصوصا محصولاتشان صادراتی هستند، شرکت‌های ماندگاری هستند. این‌ها اگر نوسانات کوتاهی هم داشته باشند، ولی در بلندمدت خوب هستند.


*کسانی که اطلاعات کافی ندارند به سراغ صندوق های سرمایه‌گذاری بروند

عضو سابق هیئت مدیره بورس، ضمن تاکید بر این که مردم باید بدانند ابتدا به سمت صندوق‌های سرمایه گذاری حرکت کنند و تا اطلاعات کافی از بورس کسب نکردند، وارد هر سهمی نشوند، گفت: بازار در حال حاضر مساعد و بازار خوبی شده است. الان بازار مردمی است. مردم عادی نفوذ کافی دارند. مثلا می‌بینیم ۸۰ درصد نقش را حقیقی‌ها و ۲۰ درصد را حقوقی‌ها بازی می‌کنند که هرگز در گذشته اینگونه نبوده است. این یک مزیّت و پتانسیل است که بورس وارد خانه‌های مردم شده است، ولی نباید مردم بیگدار به آب بزنند و باید به مسائل ریسکی توجه کنند.

وی افزود:در حال حاضر فرصتی ایجاد شده که هم مردم سود می‌برند و هم دولت می‌تواند بخش مهمی از کسری بودجه خود را خصوصا از طریق ETF‌ها جبران کند. این عامل مهمی است به ویژه این که بازار‌های موازی مثل ارز، طلا و مسکن آنقدر جذاب نیستند. یعنی فرصت سرمایه گذاری در بازار بورس خوب است منوط به این که مردم و سرمایه گذاران رعایت کنند و بی دلیل سهمی را که ارزشمند نیست، نخرند.

*قیمت‌ها در بورس تا حدودی به عوامل سیاسی و جهانی بستگی دارد

رهبر پیرامون وابستگی بورس به عوامل مختلف از جمله عوامل سیاسی اظهار داشت: بازار تحت تاثیر عوامل مختلفی است. شاخص بورس غیر از ریسک‌های مسائل سیاسی، به قیمت جهانی محصولات هم وابسته است. مثلا اگر قیمت فلزات اساسی مثل سرب، مس، روی، نیکل و... افزایش پیدا کند، طبیعی است که روی سهام شرکت‌های ما هم اثر می‌گذارد. مثلا اگر در بورس شانگ‌های فولاد افزایش پیدا کند، روی سنگ آهن و فولاد ما هم اثر خواهد گذاشت. اگر متانول افزایش پیدا کند روی سهم فناوران ما اثر خواهد گذاشت؛ بنابراین بازار تا حدودی تحت تاثیر قیمت‌های جهانی است.



*صندوق‌های سرمایه گذاری ETF و شروط آن‌ها

رهبر درباره صندوق‌های سرمایه گذاری ETF، توضیح داد: ETF‌ها یا صندوق‌های قابل معامله در بورس، صندوق‌هایی هستند که دولت سهام‌هایی را در این صندوق‌ها می‌گذارد، سپس واحد‌های آن را به مردم می‌فروشد. شرط اول و جالب این صندوق‌ها این است که دولت تضمین کرده قیمت این سهم‌ها با ۲۰ درصد تخفیف از قیمت واقعی آن‌ها واگذار می‌شود. حالا ممکن است برخی بگویند دولت قبل از انجام این کار قیمت‌ها را بالا برده بود، ولی وقتی با این وضعیت دولت تضمین می‌دهد، بعید است که زیر قولش بزند. یعنی حتما مردم باید در این ۲۰ درصد سود ببرند.

وی افزود: شرط دیگر این است که مردم تا دو ماه  دیگر نمی‌توانند سهام خود را بفروشند، بنابراین بازاری برای فروش این‌ها به وجود خواهد آمد. شرط سوم این که دولت به هر کد ملی این‌ها را ارائه می‌دهد؛ یعنی ۸۰ میلیون نفر می‌توانند از این ETFها استفاده کنند که رقم بالایی است و می‌تواند بخش مهمی از کسری بودجه دولت را بپوشاند؛ بنابراین بهترین راه می‌تواند همین فروش دارایی‌های دولت باشد که از طریق آن نقدینگی در اختیار بگیرد و از بانک مرکزی قرض نگیرد.

وی افزود: اگر دولت از بانک مرکزی قرض بگیرد، پایه پولی بالا می‌رود و این پایه پولی ضرب در ضریب فزاینده باعث ایجاد نقدینگی می‌شود که این نقدینگی تورم زاست، ولی با فروش و واگذاری و فروش سهامش چه به شکل ETF‌ها و چه به شکل مستقیم در بورس، این امر موجب می‌شود که تامین منابع مالی مورد نیاز خود را انجام دهد.



*بورس اگر شاداب و منطقی باشد، همچنان نقدینگی را به سمت خود می‌کشد/دولت صندوق‌ها را جذابتر کند

رهبر در پاسخ به این سوال که تا چه زمانی بازار بورس، نقدینگی را به سمت خود خواهد کشید، گفت: اگر همچنان بازار بورس شاداب و منطقی باشد، نقدینگی باز هم به سمت این بازار هدایت می‌شود. سازمان بورس نظارت کافی را دارد و می‌تواند به شرکت‌هایی که عدد PBE (نسبت قیمت فروش به ارزش ذاتی)  ۱۰۰ به بالا دارند، اجازه ندهد که باز باشند و راحت معاملاتشان انجام شود. همچنین باید صندوق‌های سرمایه گذاری را جذاب‌تر کنند که مردم منابعشان را اگر توانایی ندارند مستقیم سرمایه گذاری کنند، بیایند وارد صندوق‌ها شوند. الان صندوق‌های ما یا با درآمد ثابت هستند یا تحت یک محدودیت‌هایی معامله می‌کنند. مثلا در بخش مسکن و ساختمان، صندوق بوده، ولی باید جذابیتش را بالا ببرند تا بخشی از نقدینگی هم به آن سمت برود.


*بهتر از سرمایه‌گذاری، توجه به تولید و اشتغال زایی است

این عضو سابق هیئت مدیره بورس، ایجاد طرح ها و اشتغالزایی‌هایی برای جذب نقدنگی به سمت تولید را بهتر از سرمایه گذاری دانست و اظهار داشت: بهتر از سرمایه گذاری،  طرح‌ها و ایجاد اشتغال‌هایی است که مردم اشتیاق داشته باشند سرمایه‌شان را به سمت تولید ببرند، چون هرچه به سمت بازار ارز، طلا یا بورس ببرند ممکن است برای تولید موثر نباشد؛ بنابراین باید تمهیداتی باشد که شرکت‌ها این نقدینگی که در اختیارشان قرار می‌گیرد، خصوصا از طریق افزایش بتوانند طرح‌های توسعه‌ای داشته باشند و آن طرح‌های توسعه‌ای را در بورس عرضه کنند. یعنی بازار را وسیع‌تر کنند.

باید در پروژه‌های عمرانی، ملی، اجتنماعی، گردشگری و... مزیت‌هایی فراهم شود که اگر نقدینگی به آن سمت می‌رود همین بازدهی مورد انتظار سرمایه گذار فراهم شود. الان بازده یا جایزه مردم بیشتر از تغییرات قیمت است. یعنی قیمت یک سهمی که می‌خرند با قیمت روز تغییرات قابل توجهی دارد. درصورتی که داراییشان باید بیشتر از «سود تقسیم شده»، «سهام جایزه» و «حق تقدم» افزایش پیدا کند که به نفع شرکت باشد، وگرنه برای یک کارخانه و شرکت، اگر سهمدارش من باشم یا شما، فرقی ندارد.

وی افزود: زمانی مهم است که افزایش سرمایه داشته باشد تا بتواند طرح‌های توسعه‌ای خود را پیاده کند. در آن صورت سهامدار هم منتظر می‌ماند که در پایان مجمع سود، جایزه و اجازه حق تقدم بگیرد. این اهمیت دارد وگرنه از لحاظ اقتصاد، انتقال مالکیت یا تغییرات قیمت فقط می‌تواند جذابیت برای حضور در بازار داشته باشد، ولی بحث اساسی باید تامین منابع مالی برای طرح‌های توسعه‌ای از طریق افزایش سرمایه‌ها باشد.

رهبر در پایان تاکید کرد که در حال حاضر، همه افراد نگاه کوتاه مدت به بازار سرمایه دارند که باید نگاه به این بازار بلند مدت باشد.