گروه بانک و بورس بازارنیوز- سعید ترکاشوند؛ ساماندهی وضعیت صنعت و بازار خودرو ایران از جمله وعده‌هایی است که در طول چند سال اخیر، همواره از سوی مسئولان وزارت صمت بارها بیان شده، اما با این حال مسئولان این وزارتخانه هنوز نتوانسته‌اند به شکل قابل قبولی بر تن این وعده، جامه عمل بپوشانند.

در طول ۲ سال گذشته وزارت صمت برای کنترل بازار خودرو از روش‌هایی همچون فروش سامانه‌ای استفاده کرده است، اما با این حال آن طور که انتظار می‌رفت این راهکار‌ها چندان موثر نبود. در مرحله اول این طرح، عرضه خودرو با استفاده از قرعه‌کشی انجام شد که البته انتقادات بسیاری از سوی کارشناسان این حوزه را با خود همراه ساخت.

در گام دوم عملیاتی شدن این سامانه، مسئولان وزارت صمت تصمیم گرفتند با حذف روش قرعه‌کشی، پیش فروش خودرو را در دستور کار خود قرار دهند. پیش فروشی که برخی کارشناسان صنعت خودرو درباره آن می‌گویند که خودرویی برای آن وجود نداشته و وزارت صمت با اجرایی کردن این روش، تنها خودروسازان را با حجم زیادی از تعهدات مواجه کرده است.

در میان بحبوحه گرفتاری‌های وزارت صمت برای بهبود زنجیره توزیع خودرو و همچنین به روزرسانی زیرساخت‌های سامانه یکپارچه فروش خودرو، بازار بورس در بازه زمانی چند ماهه پذیرای این کالا بود. با آغاز عرضه خودرو در بورس کالا و شفافیت موجود در این بازار، همه آمار و ارقام معاملات خودرو‌ها در دسترس عموم مشتریان قرار می‌گرفت.

البته با آغاز فرایند، مخالفت‌هایی از سوی برخی نهاد‌ها برای توقف آن مطرح شد که با بی توجهی خودروسازان مواجه شد، اما در نهایت و پس از چند ماه کش و قوس با نظر سازمان بازرسی مبنی بر گران‌فروشی خودرو در بورس کالا، فرایند عرضه این محصول در بازار بورس متوقف شد.

در طول چند ماه گذشته، بسیاری از فعالان بازار سرمایه بر این باور بودند که قیمت‌های کشف شده در بورس کالا به مراتب ارزان‌تر از بازار آزاد بود. در کنار این کارشناسان، صاحب‌نظران صنعت و بازار خودرو هم بر این اصل معتقد بودند که در شرایطی که بازار آزاد خودرو به محلی برای جولان سوداگران تبدیل شده، عرضه خودرو در بورس کالا به مراتب بهتر از سامانه یکپارچه‌ای است که باعث دامن زدن به تقاضا‌های کاذب در بازار خودرو می‌شود.

اکنون در این گزارش سعی شده قیمت محصولاتی همچون خودروی شاهین، تارا دستی، پژو ۲۰۷، دیگنیتی و فیدلیتی در بورس عرضه شده را با قیمت بازار آزاد آنها مقایسه کنیم که آیا عرضه خودرو در بورس کالا باعث گرانی این اتومبیل‌ها در بازار ازاد شده است یا خیر؟

بررسی معاملات شاهین در بورس و بازار

همانطور که در نمودار ذیل مشاهده می‌شود، قیمت خودروی شاهین دستی در بازار آزاد از ۳۵۸ میلیون تومان در ۲۲ شهریور ماه ۱۴۰۱ به ۵۰۸ میلیون تومان در تاریخ ۱۸ دی ماه همان سال افزایش یافته است؛ بنابراین و براساس آمار‌های موجود از قیمت‌های بازار آزاد معامله گران شاهد رشد نزدیک به ۴۲ درصدی قیمت این خودرو در بازار آزاد بوده اند.

این در حالی است که این خودرو در حالی طی ۳ مرحله از شهریور ماه تا دی ماه ۱۴۰۱ در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه شده که به ترتیب به قیمت‌های ۳۴۵، ۳۹۴ و ۳۴۵ میلیون تومان مورد معامله قرار گرفته است. این روند قیمتی در حالی در بورس رقم خورده که برآیند رشد قیمت آن به صفر میل کرده و در بالاترین قیمت نیز شاهد رشد ۱۴ درصدی بوده است. ضمن اینکه قیمت این خودرو در تاریخ ۱۸/۱۰/۱۴۰۱ در بازار آزاد ۴۷ درصد بالاتر از قیمت‌های معامله شده در بورس کالا به ثبت رسیده است.

تارا در بورس، ۲۰۰ میلیون تومان ارزان‌تر از بازار

در خصوص محصول تارای دستی نیز قیمت‌های بازار آزاد از ۵۱۵ میلیون تومان در ۰۸/۰۹/۱۴۰۱ به رقم ۶۳۸ میلیون تومان در مورخ ۲۵/۱۱/۱۴۰۱ رسیده تا قیمت این خودرو رشد ۲۴ درصدی را در بازار آزاد تجربه کند. با این وجود، در بورس خریداران این خودرو در همین بازه شاهد افت قیمت این خودرو از ۴۶۲ میلیون تومان به ۴۰۲ میلیون تومان نیز بودند تا بازار آزاد در تاریخ ۱۸/۱۰/۱۴۰۱ با اختلاف بیش از ۲۰۰ میلیون تومانی (معادل بیش از ۵۰ درصد) بالاتر از قیمت‌های کشف شده در بورس برسد.

۲۰۷ بورسی هم ارزان‌تر بود

روند قیمتی خودروی پژو ۲۰۷ جدید در بازه مورد بررسی نیز حاکی از وجود اختلاف قیمتی بین بورس با بازار آزاد است؛ به طوری که در خصوص این خودرو نیز قیمت‌های بازار آزاد با اختلاف معنادار بالاتر از قیمت‌های معامله شده در بورس کالا ثبت شده است.

بررسی معاملات دیگنیتی و فیدلیتی

مقایسه قیمت دیگنیتی در بورس کالا با بازار آزاد نیز مشابه سایر خودرو‌های مورد بررسی بوده است؛ آنچنان که در خصوص خودروی مذکور در بازه مرداد تا آذر ماه ۱۴۰۱ که این خودرو در بورس کالا عرضه شده، قیمت معاملات همواره پایین‌تر از نرخ‌های بازار آزاد بوده و در تاریخ ۲۶/۰۵/۱۴۰۱ این اختلاف قیمت بیش از ۱۲۰ میلیون تومان بوده است.

طی سال گذشته، اختلاف قیمت در بورس با بازار آزاد در خصوص خودروی فیدلیتی نیز وجود داشت؛ به طوری که قیمت‌های معاملات این خودرو در بورس همواره پایین‌تر از معاملات بازار آزاد بوده و حتی در تاریخ ۲۵/۱۱/۱۴۰۱ این اختلاف قیمت به رقم ۲۴۰ میلیون تومان نیز رسیده است.

رد ادعای رشد قیمت‌ها به واسطه عرضه‌های بورسی

به استناد این آمار و ارقام که از مراجع رسمی قیمت‌های خودرو در بازار استخراج شده است، می‌توان نتیجه گرفت که ادعای مطرح شده در خصوص گرانی خودرو به دلیل عرضه در بورس ادعایی کاملا نادرست بوده و همواره قیمت‌های معاملات انجام شده در بورس با اختلاف فاحش پایین‌تر از نرخ‌های بازار آزاد خودرو بوده است.

عوامل زمینه ساز گرانی خودرو چه بود؟

در این میان بررسی آمار قیمت‌ها تا پایان خردادماه سال جاری نشان می‌دهد که روند افزایشی قیمت‌ها پس از ورود شورای رقابت به فرآیند قیمت گذاری خودرو و تعیین فرمول قیمتی توسط این شورا آغاز شده است. به طوری که همانطور که روند قیمت‌ها در بازار آزاد در نمودار ذیل مشاهده می‌شود، حتی با گذشت چندین ماه از ورود این شورا به موضوع تعیین فرمول قیمت خودرو‌های داخلی و افت مقطعی قیمت‌ها در بازار آزاد تحت تاثیر کاهش بهای دلار، باز هم همچنان قیمت‌های بازار آزاد بالاتر از نرخ‌های معاملات خودرو در بورس کالا است.

همین امر گواهی بر این دعاست که بورس عامل گرانی خودرو نبوده و صرفا سوء مدیریت در بازار و پافشاری بر نظام غلط و شکست خورده قیمت گذاری دستوری را می‌توان مسبب اوضاع نا به سامان بازار آزاد خودرو دانست. در این نمودار مشخص است از بهمن ماه سال گذشته که شورای رقابت نبض بازار خودرو را بدست گرفته، قیمت خودرو‌ها در سراشیبی قرار گرفته و در فروردین ماه نیز به اوج خود رسیده است؛ البته که کماکان این شورای مشورت ناپذیر، بر مواضع قبلی خود اصرار دارد.

پایان پیام//