گروه دیجیتال بازارنیوز _ مهناز میرزاده کارشناس اقتصادی؛امروزه بسیاری افراد و حتی صرافی‌های ارز دیجیتال با ایده‌هایی کلاهبردارانه که به طرح پانزی مشهور است با وعده سود‌های بسیار هنگفت و وسوسه انگیز اقدام به جذب سرمایه افراد مبتدی می‌نمایند. در این ترفند کلاهبردارانه فرد کلاهبردار عموماً طعمه‌های خود را از میان افرادی که آگاهی چندانی از ارز‌های دیجیتال یا رمزارز‌ها ندارند انتخاب کرده و به آن‌ها وعده می‌دهد که چنانچه سرمایه‌های خود را در اختیار او قرار دهند می‌تواند با آن‌ها ارز دیجیتال خرید و فروش نموده و سود تضمین شده‌ی قابل توجهی به این افراد بپردازد، اما در حقیقت هیچ گونه فعالیت اقتصادی در میان نیست.

این افراد تنها با تبلیغات فریبنده اقدام به جلب اعتماد و جذب سرمایه‌ی افراد نا آگاه نموده و برای اعتماد سازی تا مدتی هم با استفاده از پول افراد جدید به سرمایه گذاران قدیمی‌تر سود پرداخت می‌کند و این باعث ترغیب بیشتر افراد به این سرمایه گذاری می‌شود، اما سرانجام وقتی سرمایه گذار جدیدی یافت نشد یا حجم سرمایه به حد قابل توجهی رسید کلاهبردار که می‌تواند شخص یا حتی یکی از صرافی‌های ارز دیجیتال کلاهبرداری کند، سرمایه‌ها را به یغما برده و فرار می‌کند.

متاسفانه به دلیل نو ظهور بودن بازار رمزارز‌ها و خاصیت ناشناس ماندن طراحان کلاهبرداری در فضای مجازی هیچ رد و نشانی از کلاهبردار یا کلاهبرداران یافت نمی‌شود و این فرصت نابی برای کلاهبرداری صرافی‌های آنلاین ارز دیجیتال محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت موضوع در این گزارش به معرفی برخی از مهم‌ترین پرونده‌های کلاهبرداری در حوزه رمز ارز‌ها در ایران در سال‌های اخیر پرداخته می‌شود.

الف) معرفی برخی از مهمترین پرونده‌های کلاهبرداری رمز ارزی در ایران

صرافی کریپتولند (CryptoLand)

گردانندگان طرح کلاه برداری کریپتولند، در سال ۱۳۹۲ شرکت «یکتا اکسیر سبز» را در حوزه گیاهان دارویی ثبت کرد، در سال ۱۳۹۷ اقدام به فعالیت غیرقانونی در حوزه‌های مربوط به رمزارز نمود که این موضوع تا شهریور سال ۹۹ ادامه داشت و در این تاریخ، مبادرت به تغییر اساسنامه برای پوشش فعالیت‌های رمزارزی کردند. متهم ردیف اصلی پرونده که مدیرعامل صرافی رمزارزی کریپتولند و مدیر و گرداننده برخی از کانال‌های تلگرامی و سایر بستر‌های حوزه فضای مجازی نیز بوده، با سوء استفاده از شناخت محدود آحاد مردم از حوزه رمزارز‌ها در کشور و حتی سطحی بودن آشنایی برخی از نهاد‌های اجرایی با این موضوع و جذابیت آن برای انجام معاملات غیرقانونی، مبادرت به ایجاد توکن BRG نمود، در حالی که این توکن بدون پشتوانه بوده و هیچگونه مجوزی از بانک مرکزی دریافت نشده بود.

پس از مدتی حجم کثیری از توکن جعلی BRG توسط سرمایه‌گذاران خریداری شد و متهم نیز به واسطه این اقدامات، مبالغی هنگفت را از مردم به وسیله صرافی رمزارز و فروش توکن تحصیل کرد. در جریان رسیدگی به این پرونده در دادسرا با ۲۴ هزار و ۸۰۲ نفر از شاکیان «تسویه مطالبات» صورت گرفت. از طرف دیگر، دو متهم اصلی پرونده مذکور به ۱۵ و ۸ سال حبس و همچنین پرداخت ردمال و جزای نقدی در حق ۵۱ هزار شاکی خصوصی به شکل‌های ارزی و ریالی محکوم شدند.

رمز ارز کینگ مانی (King Money)

کینگ مانی پروژه‌ای بود که با ارائه یک ارز دیجیتال به نام کیم (KIM)، سعی در جذب سرمایه‌گذاران ایرانی داشت. این پروژه با وعده‌های سود بالا و تبلیغات گسترده توانست افراد زیادی را در دام خود گرفتار کند. پروژه کینگ مانی، توسط یک شرکت بازاریابی ایرانی تبلیغ می‌شد که با توجه به محدودیت در اخذ مجوز‌های قانونی، موردی مشکوک بود. علاوه بر این ارز دیجیتال کیم در صرافی‌های معتبر لیست نشده بود.

سرانجام در سال ۱۴۰۰، وزارت اطلاعات ایران وارد عمل شد و گردانندگان پروژه کینگ مانی را دستگیر کرد. این پروژه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های سازمان‌یافته کلاهبرداری در ایران تا به امروز شناخته شده است. به گونه‌ای که به نقل از تسنیم، ابوالفضل ابوترابی نماینده مجلس شورای اسلامی گفته است پروژه رمز ارز جعلی «کینگ مانی» بزرگترین پرونده کلاهبرداری در حوزه رمز ارز‌ها بوده و بیش از ۴،۵۰۰ میلیارد تومان از قربانیان خود کلاهبرداری کرده است.

این کلاهبرداری سازمان‌یافته توسط یک شرکت بازاریابی شبکه‌ای شناخته شده در سطح کشور و در قالب یک رمز ارز جعلی (Kingmoney) صورت گرفته است. به گفته وی گردانندگان کینگ مانی، با ایجاد نوسانات قیمتی به صورت ساختگی و غیرواقعی، اشتیاق و رغبت مضاعفی در اعضای شرکت برای سرمایه‌گذاری بیشتر در این رمزارز جعلی به وجود آوردند. این پرونده کلاهبرداری بیش از ۵۰۰۰ شاکی داشت.

رمز ارز E۲C

شرکت ورد واید انرژی (World Wide Energy) شرکتی است که ارز دیجیتال e۲c را ایجاد کرده است. این شرکت ادعا می‌کرد که فعالیت خود را در زمینه معاملات و مبادلات بازار انرژی، تحقیقات در زمینه ارتقا و پیشرفت انرژی سبز و همچنین سرمایه گذاری در آن‌ها دنبال می‌کند. وعده سود ۱۰۰ درصدی به سرمایه گذاران خود ارائه کرده بود.

این شرکت به اصطلاح بین‌المللی بود، اما بیش از ۸۰ درصد ترافیک سایت آن مربوط به کاربران ایرانی بود. گویا بازار اروپا و کشور‌های دیگر جذابیتی برای تیم سازنده این پروژه ندارد و ایران تبدیل به کشوری شده است که سفیر انرژی پاک در جهان است. اگر سازندگان این پروژه ایرانی نیستند، پس منطقی نیست که خدمت به کشور خود را در اولویت کاری قرار نداده باشند! بعد از مدتی که این پروژه فعالیت گسترده‌ای داشت، ۱۹ نفر از اعضای اصلی این شرکت در ایران دستگیر شده و تحویل دستگاه قضایی شدند. متاسفانه کاربران زیادی پول‌های خود را در این پروژه از دست دادند.

یونیک فاینانس (Unique Finance)

پروژه معروف بعدی که حجم کلاهبرداری آن بسیار زیاد بود، یونیک فاینانس است. شرکت یونیک فاینانس (Unique Finance) از سال ۲۰۱۶ به صورت آزمایشی و در سال ۲۰۱۷ به صورت رسمی فعالیت خود را در زوریخ سوئیس شروع کرده است. این شرکت ساختاری هرمی دارد و ادعا می‌کرد در بورس نزدک (NASDAQ) به معامله سهام شرکت‌های بزرگی نظیر فیس بوک، اپل و مایکروسافت مشغول است. از طرف دیگر، ادعا شده که این شرکت در بورس وال استریت فعالیت دارد و ماهیانه ۳ درصد سود به سرمایه گذاران می‌دهد در صورتی که افراد زیر مجموعه داشته باشند سود بیشتری هم کسب می‌کنند.


به گونه‌ای که در برخی موارد ادعا‌های عجیبی داشت، از سود دائمی ۱۰۰ درصدی تا درآمد ۱۰۰ هزار دلاری در ماه از جمله ادعای این شرکت بود. مردم ایران با توجه به شرایط اقتصادی که دارند بیشتر دنبال این موضوع هستند، ولی تحقیق کردن در مورد سرمایه‌گذاری مهمترین قسمت برای انجام کار است.


بعد از گذشت چند مدت تمامی نفرات ارشد این پروژه نیز در ایران دستگیر شدند برای اینکه بدانید این کلاهبرداری چه میزان بزرگ بوده است باید اشاره کنیم که تنها در بازداشت افراد سردسته این شرکت در ایران ۱۵۵ میلیون دلار ضبط شد که تنها بخش کوچکی از میزان کلاهبرداری آن‌ها بوده است. جالب اینکه این شرکت به ظاهر سوییسی، فقط در کشور‌های ایران و ترکیه با استقبال فراوان روبرو شده بود، به گونه‌ای که وعده کسب درآمد و سود بیشتر آن هم به دلار باعث شد از ۴۰ هزار نفر در ایران کلاهبرداری شود.

وب سایت ایران کوین ماین (irancoinmine)

ایران کوین ماین یک سایت سرمایه گذاری ارز‌های دیجیتال است که فعالیت خود را در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۹۷ آغاز کرد. آن‌ها خود را اولین بنیاد سرمایه گذاری پربازده مبتنی بر ارز‌های دیجیتال در ایران به مالباختگان معرفی می‌کردند. در واقع گردانندگان این پروژه ادعا می‌کردند که قویترین دستگاه‌ها و همچنین بزرگترین استخر استخراج را در اختیار سرمایه گذاران قرار می‌دهند.

صندوق سرمایه گذاری آن‌ها با نام تجاری IranCoinMine فعالیت خودش را با هدف پرداخت سود ماهیانه در ازای سرمایه گذاری افراد (حداقل ۱۰،۰۰۰ تومان)، آغاز کرده است. اما کافی بود که با یک ماشین حساب مخصوص ماینینگ حساب کنید که سود استخراج دوج کوین آن هم در سال ۹۸ تقریباً نزدیک به صفر بود و در بعضی روز‌ها حتی ضرر هم می‌کردید، اما به ادعا این سایت شما می‌توانستید سود ۱۰۰ درصدی در ماه کسب کنید. این در حالی است که سود‌های پرداختی به مردم نیز در واقع همان اصل سرمایه سپرده گذاران است که در روش‌های کلاهبرداری از جمله طرح پانزی اجرا می‌شود.

طرح دابل وی (Double way)

پروژه کلاهبرداری معروف دیگری که در ایران بسیار مورد توجه قرار گرفت دابل وی (Double way) بود. دابل وی یک پروژه پانزی تمام عیار بود که با استفاده از کلماتی همچون قرارداد هوشمند، برنامه غیر متمرکز، غیر قابل هک و تغییر ناپذیر و متن باز، سعی بر مخفی کردن اینکار داشت.

این پروژه بر روی اتریوم بود و ادعای کسب درآمد تا ۲۰ هزار اتریوم در سال را داشت. در طرح‌های پانزی، با جذب سرمایه از کاربران جدید، سود به کاربران قدیمی می‌رسد و بازنده اصلی این طرح‌ها کاربری است که نتوانسته کاربر جدید پیدا کنه که به عنوان سرمایه گذار جدید در این طرح سرمایه گذاری کنه! هر چقدر این طرح ها، کاربر بیشتری داشته باشن و مدت زمان بیشتری فعالیت بکنن در نهایت بازندگان یا مالباختگان بیشتری خواهند داشت.

این پروژه هم مانند تمام پروژه‌های عادی پانزی دیگر است که فقط با فریب کاربران که قرار نیست مقادیر واریزی به حساب شخص خاصی وارد شود و از طریق قرارداد هوشمند تمام عملیات‌ها صورت می‌گیرد، افراد را به سمت خود بکشاند.
شبکه دابل وی به دلیل استفاده از تکنولوژی بلاک چین و همچنین قرارداد‌های هوشمند اتریوم با سایر طرح‌های پانزی متفاوت است.

پرداخت‌های آنی که به سبب قرارداد‌های هوشمند ایجاد شده اند، باعث فریب خوردن بسیاری از افراد و اعتماد آن‌ها به این شبکه کلاهبرداری شده است. وجود قرار داد‌های هوشمند در این شبکه هیچ تاثیری بر روی صحت این پروژه ندارد.

ارز دیجیتال دریک (DaricCoin)

گروهی از افراد کلاهبردار تحت شرکت کار آفرین ستاره بهارستان، گرداننده توکن دریک تحت عنوان شرکت جعلی Companypoll با ساخت و تبلیغ فروش ارز دیجیتالی به نام «دریک» (DRC) اقدام به کلاهبرداری ۱۵۰ میلیارد تومانی کرده بودند. شاکیان پرونده ارز دیجیتال دریک اظهار داشتند که متهمان با ادعا‌هایی از قبیل داشتن مجوز از بانک مرکزی و صعود قیمت این ارز حتی بالاتر از بیت کوین، دست به کلاه برداری زده بودند.

دادستان تهران وقت تهران بیان نموده است که در این پرونده با انتشار و فروش غیرقانونی رمزارز در داخل کشور، جمعاً به مبلغ ۱۹۲میلیارد و ۹۷۰ میلیون و ۶۵۳ هزار و ۸۹۱ تومان کلاهبرداری از مالباختگان صورت گرفته است.

این پرونده ۳۶ نفر شاکی دارد و دو نفر متهم که اتهام ردیف اول، اخلال در نظام اقتصادی کشور بدون قصد مقابله با نظام از طریق کلاهبرداری و اتهام ردیف دوم معاونت در این خصوص است. متهم ردیف اول که بر اساس تحقیقات به عمل آمده، ناشر رمزارز «دریک» است، دارای سابقه کیفری به اتهام اغوای اشخاص به معامله اوراق بهادار منتهی به ایجاد قیمت‌های کاذب و عدم رعایت مقررات در انتشار آگهی برای عرضه عمومی اوراق بهادار و بازداشت به لحاظ عجز از تودیع وثیقه است.

در پرونده فعلی متهم علاوه بر عرضه رمزارز غیرقانونی، با افزایش قیمت بدون پشتوانه آن، فریب مشتریان و کلاهبرداری به اخلال در نظام اقتصادی کشور اقدام کرده است.

با نگاهی کوتاه به پروژه‌های بلاک چینی که یا داخل کشور بوده‌اند یا هدف اصلی آن‌ها کاربران ایرانی بوده است، متوجه می‌شویم که تعداد پروژه‌های موفق حتی به تعداد انگشتان یک دست نیز به زور می‌رسد در حالی که تعداد پروژه‌های کلاهبرداری و مشکوک و یا پروژه‌های که اصولاً هدفی مشخصی ندارند، بیش از ۱۵۰ پروژه‌اند. اما دلیل این اتفاق چیست؟

یکی از دلایل مهم عدم تحقیق در مورد سرمایه‌گذاری است. من به شخصه به عنوان یک ایرانی بار‌ها با این صحنه روبرو شدم که افراد برای سرمایه‌گذاری تنها به حرف دوستان و یا نزدیکان خود برای یک سرمایه‌گذاری اکتفا می‌کنند و بدون اینکه مطالعه‌ای در مورد آن داشته باشند یا حتی یک سرچ کوچک در مورد آن بکنند، تصمیم به سرمایه‌گذاری می‌کنند.

کافی است یک نفر بگوید مثلا من در یک ماه گذشته از طریق این سیستم ۱۰ میلیون سود کسب کردم. این حرف برای سرمایه‌گذاری خیلی از افراد کافی است همانطور که در سال‌های دور پروژه‌های هرمی با همین روش میلیون‌ها کاربر را به سمت خود می‌کشیدند در حال حاضر پروژه‌های کلاهبرداری جدید اینکار را انجام می‌دهند.

نکته بعدی که برای جلوگیری از ضایع شدن حقوق مردم عادی در عین کم اطلاعی مورد توجه قرار گیرد. تعیین و تکلیف سرمایه‌گذاری در بازار رمز ارز‌ها از سوی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد است. در واقع در حال حاضر بانک مرکزی رویکرد سکوت و انتظار را در پیش گرفته است که همین موضوع منجر به گرفتار شدن بسیاری از افراد ناگاه در دام افراد کلاه بردار شده است.

پایان پیام//