دنیا ارزهای دیجیتال همچنان در حال پیشرفت است ولی قانونگذاری به صورت کامل در تمام کشورها و در سطح جهانی انجام نشده است. از جمله کشورهایی که با مقررات آن دست و پنجه نرم می‌کند، ایران است، جایی که استفاده و تجارت ارزهای دیجیتال با چشم اندازی پیچیده و در حال تغییر مواجه شده است.

تاریخچه مختصری از رمزارزها در ایران

رابطه ایران با ارزهای دیجیتال با ابهام همراه بوده است. در ابتدا، در کنار افزایش قیمت ارز دیجیتال، درجه‌ای از آزادی نسبت به این فناوری وجود داشت و دولت مزایای اقتصادی بالقوه آن را تشخیص داد. در سال 2018 (1397)، حتی گزارش‌هایی مبنی بر در نظر گرفتن توسعه یک ارز دیجیتال توسط دولت توسط ایران منتشر شد.

با این حال، این موضع اولیه تغییر کرده است. نگرانی‌ها در مورد استفاده از ارزهای دیجیتال برای فعالیت‌های غیرقانونی منجر به افزایش محدودیت‌ها شده است.

وضعیت کنونی ارز دیجیتال در ایران

در سال‌های اخیر، مقامات ایرانی تعدادی از اقدامات را با هدف محدود کردن استفاده از رمزارزها اجرا کرده‌اند ولی بازهم موضع‌ها تغییر یافت. برای مثال:

یارانه برق برای ماینینگ یا استخراج حذف شد: ایران قبلاً به ماینرهای ارزهای دیجیتال برق یارانه‌ای ارائه کرده بود. این یارانه‌ها از آن زمان برداشته شده است و سودآوری عملیات استخراج را به میزان قابل توجهی کاهش داد.

الزامات صدور مجوز: صرافی‌های ارزهای دیجیتال ملزم به دریافت مجوز از بانک مرکزی ایران شده‌اند که کار در داخل کشور را دشوارتر می‌کند. البته که به صورت کامل این قانون اجرا نشده است.

با وجود این محدودیت‌ها، استفاده از ارزهای دیجیتال در ایران همچنان ادامه دارد. بسیاری از ایرانیان به ارزهای دیجیتال به عنوان راهی برای محافظت در برابر تورم و کاهش ارزش ریال روی می‌آورند. علاوه بر این، آنها ممکن است راهی برای انجام معاملات بین المللی ارائه دهند که در غیر این صورت به دلیل تحریم‌ها دشوار خواهد بود.

طی آخرین اخبار در آذر 1402 نیز رمزپول در نظام مقرراتی کشور تعریف شد. در پی ابلاغ قانون جدید بانک مرکزی توسط رئیس‌جمهور، برای اولین بار شاهد تعریف رسمی "رمزپول" در نظام مقرراتی کشور شدیم. با این وجود، هنوز ابهاماتی در خصوص مصادیق دقیق این تعریف وجود دارد.

مطابق این قانون، مسئولیت تنظیم‌گری و نظارت بر صرافی‌ها به عهده بانک مرکزی گذاشته شده است.

آیا تحریم کامل نزدیک است؟

شایعاتی مبنی بر ممنوعیت کامل ارزهای دیجیتال در ایران به گوش می‌رسد. در حالی که هنوز شواهد مشخصی برای حمایت از چنین ادعاهایی وجود ندارد ولی در ادامه باید دید که چه اتفاقی می‌افتد.

سناریوی احتمالی این است که ایران بتواند راه کشورهایی مانند چین را دنبال کند که ممنوعیت‌های شدیدی را برای تجارت و استخراج ارزهای دیجیتال اعمال کرده‌اند.

چرا ایران ممکن است ممنوعیتی را اعمال کند؟

انگیزه‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند ایران را به سمت ممنوعیت کامل ارزهای دیجیتال سوق دهد، از جمله:

فرار سرمایه: نگرانی‌هایی وجود دارد که استفاده از ارزهای دیجیتال می‌تواند منجر به فرار سرمایه شود و اقتصاد ایران را بی‌ثبات کند.

کنترل مالی: ارزهای دیجیتال با ماهیت غیرمتمرکز خود، کنترل دولت بر تراکنش‌های مالی را به چالش می‌کشند.

پیامدهای بالقوه ممنوعیت

ممنوعیت تمام عیار ارزهای دیجیتال در ایران احتمالاً پیامدهای قابل توجهی خواهد داشت:

رشد بازار سیاه

 ممنوعیت می‌تواند فعالیت ارزهای دیجیتال را به صورت مخفیانه هدایت کند و منجر به رشد بازار سیاه با خطرات مرتبط شود.

فرار مغزها

 افراد و کسب و کارهای متبحر در حوزه فناوری که در بخش ارزهای دیجیتال فعال هستند، ممکن است ایران را ترک کنند.

از دست رفتن فرصت‌

ممنوعیت می‌تواند مانع از بهره‌مندی ایران از مزیت‌های اقتصادی بالقوه‌ای شود که ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین ممکن است ارائه دهند.

نتیجه‌گیری

آینده ارزهای دیجیتال در ایران همچنان نامشخص است. این که آیا شایعات ممنوعیت کامل صحت دارند یا خیر هنوز معلوم نیست ولی واضح است که دولت نسبت به رمزارزها و اختلالات احتمالی که می‌توانند ایجاد کنند، محتاط باشد. وضعیت پویا است و باید دید در نهایت ایران چگونه به این فضای فناوری نوظهور پاسخ خواهد داد.