اقتصاد ایران در حال پوست انداختن است و پس از تحمل یک دوره طولانی رکود سنگین، آماده می شود تا بار دیگر موتور رونق خود را روشن کند و به مسیر رشد بازگردد.اما در این مدت چه اتفاقی برای اقتصاد کشور افتاد و چه عواملی اقتصاد کشور را به این رکود سنگین کشاند؟
بازار نیوز - برای تحلیل این موضوع ابتدا باید به این نکته توجه داشت که اقتصاد ایران دو زمین بازی دارد؛ نخستین زمین بازی در داخل کشور و شرایط و عواملی است که برنامه ها، لوایح و عملکرد دولت برای آن به وجود می آورد و دومین عامل در خارج از ایران است؛ در بازارهای جهانی، روابط خارجی دولت و اتمسفر سیاست خارجی.
اکبر خلیلی، کارشناس اقتصادی در این باره گفت: اقتصاد ایران پس از رشد اقتصادی خوبی که توانست در دهه 70 و بخشی از دهه 80 تجربه کند، در یک سلسله مشکلات داخلی و خارجی گرفتار شد. از یک سو با شدت گرفتن اختلافات ایران و غرب و زورگویی های طرف غربی، تحریم هایی علیه ایران وضع شد که این تحریم ها رفته رفته شبکه بانکی کشور را که به مثابه رگ های خون رسان به اعضای اقتصادی کشور است از فعالیت عادی خود بازداشت. روابط بانک های ما با بانک های خارجی قطع و سازوکار عادی تجارت خارجی شان با مشکلات فراوانی روبه رو شد. در این شرایط بخش تولید برای وارد کردن مواد اولیه و مورد نیازش با چالش روبه رو بود و تجار برای صادرات یا واردات و انجام کارهای بانکی معمول مثل گشایش ال سی مجبور به پرداخت هزینه هایی گزاف از کشورهای دیگر مثل امارات، ترکیه و چین بودند.
هزینه های داشتن یک همسایه کینه جو
وی افزود: در این میان قرار داشتن ایران در خاورمیانه پرآشوب هم بر مشکلات ما افزود. قرار داشتن در کنار همسایه جنوبی کینه جویی که با آتش زدن دارایی های خود حاضر شده است، قیمت نفت را به زیر بکشد تا خزانه ایران را خالی کند موجب شد دولت با کسری بودجه هایی مواجه شود، اما در این میان به نظر می رسد همسایه جنوبی با درگیر شدن در یک جنگ تمام عیار و افزایش هزینه هایش آسیب های بیشتری را تحمل کرده است تا ایران. با این حال اما اقتصاد ایران از قیمت پایین نفت آسیب دید. تحریم های نفتی و مشکلات پیش روی وزارت نفت برای فروش نفت و گرفتن پول آن هم بر مشکلات ما افزود. در این مدت اقتصاد ایران پر شد از کالاهای چینی. این کالاها در ازای خرید نفت ایران به بازارهای ما سرازیر می شدند به دلیل اینکه دولت نمی توانست از چین پول نقد بگیرد.
خلیلی تاکید کرد: اما با این وجود اقتصاد ما توانست در این دوره مشکلات را مدیریت کند و با وجود دیده شدن آسیب های این فشارها در رشد تورم که البته مدیریت غلط آن دوره هم آن را تشدید کرد موجب شد تا اقتصاد کشور فشار زیادی را تحمل کند اما با این وجود دولت توانست بودجه هایش را اگرچه با کاستی های زیادی اداره کند.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: یکی از کارهای بسیار مهمی که دولت برای عبور از این مشکلات انجام داد این بود که تلاش کرد بر دو زمین بازی خارجی و داخلی تمرکز کند. از یک سو آسیب های ناشی از فشارهای خارجی را از روی اقتصاد کشور بردارد و از سوی دیگر به ترمیم بخش های آسیب دیده اقتصاد بپردازد.
برجام برای اقتصاد چه کرد؟
وی افزود: برجام با وجود مشکلاتی که در اجرا دارد و طرف غربی به همه مفاد آن پایبند نیست، اما فرصتی به ایران داد تا از سنگینی آن فشارها رها شود و بتواند خود را بازسازی کند. در حال حاضر ایران نفت می فروشد و پول آن را می گیرد، بانک های ما هم با وجود مشکلاتی که هست دارند به روند عادی روابط خود با شبکه جهانی بازمی گردند. وی تاکید کرد: بخش دوم برنامه های دولت این است که با تمرکز بر بخش های آسیب دیده از تحریم قصد دارد شرایط را به وضعیت عادی بازگرداند. اگرچه پرداخت بدهی بانک ها از راه تسعیر ارز راه درستی نیست، اما دولت حداقل می تواند به طور موقت این مشکل را حل کند و بانک ها را قادر می سازد کمبود منابع شان را جبران کنند. در این میان انتشار اوراق مشارکت برای پرداخت بدهی های پیمانکاران یا کشاورزان موجب شده است تا نقدینگی به سمت تولید حرکت کند.
پرسش مهمی برای اقتصاد
خلیلی در ادامه گفت: به همین دلیل است که دولت از رشد اقتصادی 5درصدی حرف می زند. به نظر می رسد با خسته شدن عربستان از ادامه خصومت نفتی با ایران، احتمال تغییر در قیمت نفت محتمل باشد و به این ترتیب اقتصاد ما بتواند این رشد را محقق کند. گذشته از وضعیت آرمانی در اقتصاد باید گفت که رشد اقتصادی متکی به نفت وضعیت شکننده ای است و با ایجاد تلاطم دوباره در سیاست خارجی یا بازارهای جهانی این رشد می تواند دستخوش تغییر شود.
دولت از این فرصت باید برای رشد تولید ناخالص داخلی با تکیه بر توانمندی اقتصاد غیر نفتی استفاده کند. اقتصاد ما مزیت های نسبی فراوانی دارد. تمرکز بر بخش هایی چون معادن و برخی محصولات کشاورزی با ایجاد صنایع مکمل، فرصت های مهمی هستند که می توانند به رشد تولید ناخالص داخلی بدون اتکا به نفت کمک کنند.
وی افزود: دولت برای تامین امنیت اقتصادی در سال های پیش رو همواره باید این پرسش مهم را در برنامه ریزی های کلان اقتصادی خود در نظر داشته باشد که اقتصاد ایران در تحریم چگونه آسیب دید. فضای سیاست خارجی ایران و قرار داشتن در خاورمیانه فضای پرتلاطمی را در روابط خارجی ما ایجاد می کنند بنابراین ضرورت دارد دولت پاسخ این پرسش را برای خود بیابد که چگونه می توان شرایطی را ایجاد کرد تا در صورت تکرار تحریم ها، اقتصاد ایران کمترین آسیب را ببیند.
اقتصاد آنلاین لینک کوتاه خبر: bzna.ir/0001Ox
خبرهای مرتبط
نظرات کاربران
آخرین اخبار
