گروه بازرگانی بازارنیوز: آرمان خالقی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی بازارنیوز، با اشاره به سابقه صادرات ریالی ایران به دو کشور عراق و افغانستان گفت: پس از سقوط صدام، ارزش پول عراق سقوط کرد و پول ایران در این کشور رایج شد؛ در خصوص کشور افغانستان نیز باید گفت که پس از حمله آمریکا به این کشور وحضور گسترده مهاجران افغانی در ایران، ریال کشورمان به عنوان پول رایج در این کشور مورد معامله قرار گرفت.

وی افزود: : بنابراین منشاء تامین ریال تجار عراقی و افغانی برای تهیه کالا از ایران به همان سابقه تجارت ریالی در سال‌های اخیر برمی‌گردد چراکه عراق و افغانستان با ایران مرز مشترک بسیاری دارند و به عنوان شرکای عمده تجاری ما به حساب می‌آیند.

* کالاها در صادرات ریالی مبنای ارزش‌گذاری مشخصی ندارند

این کارشناس اقتصادی با انتقاد از نبود ساز‌و‌کار ارزش‌گذاری کالاهایی که به صورت ریالی صادرات می‌شوند، گفت: مبنای ارزش‌گذاری صادرات کالاهای ریالی صرفا توافق تجار ایرانی، افغانی و عراقی با یکدیگر است و قاعده خاصی ندارد؛ برای مثال تاجران افغانی و عراقی پس از اینکه کالا‌ها را در ایران به ریال خریداری می‌کنند، آن‌ها را از طریق بازارچه‌های مرزی از کشور خارج می‌کنند.

*رانت ارزی برای صادرکنندگان ریالی

وی روش صادرات ریالی را نوعی رانت ارزی برای برخی صادرکنندگان دانست و گفت: در صورتیکه کالای تولیدی که مواد اولیه آن وارداتی بوده و برای واردات آن ارز دولتی دریافت شده است، به صورت ریالی به کشورهای همجوار صادر شود، به طور حتم برای کشور ارزآوری نخواهد داشت؛ در واقع با این شکل از صادرات در حق مردم اجحاف شده و بی تردید عاملی برای هدر رفت منابع ارزی خواهد بود.

وی با بیان اینکه هم‌اکنون از سوی برخی روش صادرات ریالی به افغانستان و عراق به عنوان راهی برای دور زدن تحریم‌ها مطرح می‌شود، گفت: اگر سازوکار مبادلات تجاری و مالی میان ایران با این دو کشور شفاف نباشد، علاوه بر عدم بازگشت ارز صادراتی، مسیر پولشویی و قاچاق نیز هموار خواهد شد.

*سه روش جایگزین برای صادرات ریالی

خالقی در ادامه با اشاره به وجود محدودیت برای بازگشت ارز صادراتی در سال جاری اظهارداشت: بنابراین در شرایط فعلی نباید روی مبادله فیزیکی پول حساب کرد و می‌توان سه روش «تهاتر کالایی با دو کشور همجوار»، «مبادله بانکی» و «تبدیل ریال به اسناد ریالی» را جایگزین صادرات ریالی کرد.

به گزارش بازار نیوز، اردیبهشت سال قبل بود که صادرات به عراق و افغانستان از بازگشت ارز حاصل از صادرات معاف شد؛ در مهر ماه امسال و در دوران ریاست همتی بر بانک مرکزی این معافیت برداشته شد و صادر کنندگان به این دو کشور نیز مانند دیگر صادرکنندگان باید ارز دریافتی خود را به کشور بازگردانند اما در کمال تعجب، هنوز فشارهایی از سوی شرکت های خصولتی و بخش خصوصی وجود دارد که مجددا صادرات ریالی احیا شود.

به طور مثال می‌توان به گفته‌های یزدی‌زاده، مدیر عامل ذوب آهن اصفهان اشاره کرد که معتقد است «پس از تصمیم بانک مرکزی مبنی بر تعهد ارزی برای بازگشت ارز صادراتی به عراق و افغانستان، تقریبا صادرات ما به این دو کشور متوقف شده بود؛ اما با نامه نگاری های صورت گرفته با بانک مرکزی، امیدواریم مجدد به بازار عراق و افغانستان برگردیم».

همچنین اخیرا رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نیز گفته است«واقعیت درباره بازار عراق این است که بیشتر خریدها با ریال ایران و از درب کارخانه یا بازار داخلی خریداری می‌شود و صادرکننده به مفهومی که دلار در ازای کالا یا خدمات بگیرد، مطرح نیست و گر می خواهیم بازار عراق را به عنوان بازار هدف صادراتی برای خودمان حفظ کنیم، باید اقتضائات آن را نیز بپیذیریم».

این درحالی است که عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک‌مرکزی پیشتر نیز با اتخاذ موضع منفی نسبت به صادرات ریالی عنوان کرد: «صادرات ریالی مفهومی جز خروج سرمایه ندارد و ارز ناشی از اینگونه صادرات، خصوصاً صادرات عمده هم باید به چرخه اقتصاد برگردد».

/// انتهای پیام