گروه نفت و انرژی بازارنیوز : در پی اجرای طرح مدیریت مصرف سوخت، شائبه های زیادی پیرامون چرایی و چگونگی اجرای این طرح بین کارشناسان و مردم به وجود آمد. در همین راستا، بازنشر و بازخوانی بخشهایی از مصاحبه محمد مروتی، دانش‌آموخته پسا دکترای اقتصاد انرژی دانشگاه استنفورد و دکترای اقتصاد از دانشگاه تگزاس آستین آمریکا، در مورد مصرف بنزین در کشور، چگونگی اصلاح قیمت بنزین و سایر موارد مربوط به قیمت سوخت، خالی از لطف نیست. متن کامل این مصاحبه را از اینجا می توانید بخوانید.

*از هر لیتر بنزین مصرفی، می توانیم 6500 تومان درآمد داشته باشیم

فرض کنید ما نفت را ۸۰ دلار می‌فروشیم و قیمت بنزین هم همان ۸۰ دلار است (ارزش افزوده فرآوری را کنار بگذاریم). ما هر لیتری که اینجا می‌سوزانیم، همان بنزینی است که می توانستیم بشکه ای ۸۰ دلار بفروشیم. تقریبا هر لیتر بنزین نیم دلار برای ما در می‌آید، پولی است که می توانیم نقد کنیم و می‌سوزانیم. فرض کنید دلار ۱۵ هزار تومان است، نیم دلار برابر ۷هزار و ۵۰۰ تومان است، هزار تومان آن از مردم گرفته می‌شود. بنابراین هر لیتر بنزینی که مصرف می‌شود ۶۵۰۰ تومان می توانستیم از آن عایدی داشته باشیم.

بیشتر بخوانید : سود ۵۰ هزار تومانی با قاچاق ۴ لیتر بنزین به ترکیه/باید ذهنیت غلط مردم در مورد نفتِ مُفت را اصلاح کرد

*وضع گازوئیل خیلی فجیع تر از بنزین است

تقریبا هر ایرانی روزی ۷ هزار تومان یارانه بنزین مصرف می‌کند. در قیمت‌های فعلی بیش از ماهی ۲۰۰ هزار تومان سهم یارانه بنزین هر ایرانی است. حالا گازوئیل و باقی مخلفات هم حساب کنیم، با این حساب که وضع گازوئیل از بنزین خیلی فجیع‌تر است، چون قیمت گازوئیل خیلی کمتر از قیمت های جهانی است. قیمت جهانی گازوئیل و بنزین خیلی به هم نزدیک است. یعنی ما یارانه گازوئیلمان بیشتر هم هست.

* اعتماد عمومی نسبت به اصلاح قیمت سوخت پایین است

فرض کنید من به شما می‌گویم تا سر کوچه برویم فلان کار را انجام می‌دهیم، وقتی شما قبول کنید، این کار انجام می‌شود. من، رئیس جمهور و شما نماینده شهروندان، مشکل این است که شما می‌ترسید بنزین گران شود و من بروم و آن پول را به شما ندهم، یا بازی در بیاورم. این است که من فکر می‌کنم مردم به ساختار دولت انقدر اعتماد ندارند که می‌تواند مسئله را به طور منصفانه‌ای حل بکند.

بیشتر بخوانید : افزایش ۶ میلیونی تولید نفت آمریکا از ۲۰۰۷، معادل کل تولید ما در ده سال است/عراق با امکانات ضعیف تر از ما، تولید خود را ۳۰ درصد افزایش داد

*درآمد قاچاق 4 لیتر بنزین به ترکیه، با درآمد روزانه یک کارگر ساختمانی در تهران برابر است

بنزین در ترکیه الان حدودا لیتری ۱۸هزار تومان است، الان شما یک چهار لیتری بنزین قاچاق کنی، ۵۰ هزار تومان سود می‌کنید. یعنی عملا یارانه‌ای که قرار است دولت به مردم بدهد تا مصرف کنند، یک چهارمش می رود. شما فرض کنید حقوق روزانه یک کارگر ساختمانی در تهران یا هرجایی مثلا ۵۰ هزار تومان است، شما یک ۴ لیتری بنزین قاچاق کنید، بیشتر از او سود می‌کنید. این که خرده ریز است، یعنی هیچوقت کسی با ۴ لیتری قاچاق نمی‌کند.

*با فروش یک بشکه بنزین در سواحل بلوچستان، سالت را ساختی

تازگی می‌خواندم لوله‌هایی به طول چندین کیلومتر از زیر مرز می کشند، از این طرف پمپاژ می‌کنند و از آن طرف جمع می‌کنند و می‌برند. یا مثلا در خلیج فارس خیلی اتفاق می‎افتد که قاچاقچی در عمق ساحل، بنزین ها را جمع می کند در تانکر می‌ریزد. شما در ساحل گواتر در سیستان و  بلوچستان یک بشکه بنزین قاچاق کنید، ماه و سالت را ساختی. به علاوه این که آن تبعات نقدینگی را با تدابیر دیگری می‌شود جمع کرد. درست است این طرح بدی‌هایی دارد ولی از آن طرف انقدر وضع فعلی بنزین فجیع و گریه آور است که اصلا قابل مقایسه نیست. یک چهارمش دارد قاچاق می شود. کافی است قاچاقچی ده درصد زیر قیمت بفروشد، همه سمت او می‌آیند.

*اصلاح سبک زندگی با اصلاح قیمت سوخت

صبح مردم بلند شوند قیمت بنزین دو برابر شده باشد،کسی که پراید دارد و قرار است از بومهن تا میدان ونک بیاید تا به محل کارش برسد، خیلی ناراحت می شود و حساب می‌کند که مثلا یک دهم ماهیانه‌اش را باید صرف بنزین کند، ولی نمی‌تواند کاری بکند. اگر سرکار نرود دیگر نان ندارد که بخورد، بنابراین مجبور است سرکار برود. اتفاقی که در بلند مدت می افتد این است که الگوهای مصرف عوض می‌شود. یعنی کسی که جای دورتری خانه می‌گرفته به خاطر این که حیاط بزرگی داشته باشد، وقتی قیمت بنزین زیاد می‌شود می‌گوید من نمی توانم یک حیاط بزرگ داشته باشم. من اگر بدانم که بنزین گران است، می‌گویم بهتر است که به جای این که بروم بومهن زندگی کنم، در تهران یک خانه کوچکتری اجاره کنم. ولی این اتفاق در چند ماه می‌افتد نه در چند روز.

بیشتر بخوانید : نباید از افزایش قیمت نفت خوشحال باشیم/معلوم نیست تولید نفت عربستان، واقعی است یا بلوف سیاسی/در تحریم نفتی ایران، اوباما از ترامپ عاقل تر بود

*باید ذهنیت غلط بنزین مفت را اصلاح کرد

مردم ایران اگر اعتراضی دارند ناشی از رویه‌هایی است که به آن‌ها تحمیل شده، ولی مردم این تصور غلط را دارند، که این نفت خودمان است پول نفت خودمان که برایمان مفت تمام ‌می‌شود، چرا باید برایش پول بدهیم، مثل این می ماند که شما در حیاط خانه خود یک حوض دارید. در این حوض ماهی خاویار پرورش می دهید، بعد پدر خانواده بگوید بچه ها من برای اینکه شما را سیر کنم باید شکم این ماهی را پاره کنم، امشب می خواهیم خاویار بخوریم. از فردا تا یک سال دیگر هم نان نداریم. اکنون مسئله ما این گونه است. می‌گوییم الان این خاویار که در حیاط خانه مان است و مجانی است، این را بخوریم تمام شود برود. نمی‌گویند که این خاویار را می توان در بازار فروخت و اندازه یک سال نان و گوشت بخری بیاوری بخوری، بنزین ما هم همینطور است. فرض کنید بنزین ما مفت در می آید، حالا مفت در می آید، معنی‌اش این نیست که ارزشش صفر است. این را می توانید بروید لب مرز به قیمت معقول بفروشید. این را می شود گذاشت پشت کامیون، تانکر، نفتکش و فروخت و از درآمدی که حاصل می شود، بهداشت عمومی، آموزش ، زیر ساخت ، حمل و نقل عمومی و هزاران خدمت دیگر ایجاد کرد. این‌ها را انجام نمی‌دهیم و میخواهیم حتما امشب خاویار را بخوریم فردا هم دیگر گرسنه ایم.