گروه پرونده ویژه بازارزنیوز- سیدمهدی میرحسینی؛ بیش از هشت ماه از اولین ترکش‌های مدیریت ناکارآمد نظام مالی دلار محور در جهان یعنی اعلام ورشکستگی سیلیکون، ولی (بانک حامی استارتاپ‌های حوزه فناوری بویژه فناوری‌های مالی و رمز ارزها) و بلافاصله پس از آن، ورشکستگی بانک سیگنیچر و فرست ریپابلیک ایالات متحده می­گذرد؛ این ورشکستگی‌ها نه تنها مشتریان، سپرده گذاران و سرمایه گذاران این بانک‌های متوسط را در بهت و استرس مالی فرو برد بلکه ترس عجیبی را به جان نهاد‌ها و موسسات مالی کوچک و متوسط در بازار پولی و مالی ایالات متحده و سپس بازار‌های مالی دیگر کشور‌های جهان در عرصه بین الملل انداخت.

ترسی که می‌توانست بیانگر نگرانی جدی نسبت به شیوع یک بحران و شاید ابر بحران در نظام مالی جهانی باشد. اما در کمال ناباوری، بانک­های مرکزی جهان شاهد انفعال مستمر و شدید فدرال رزرو در واکنش به این واقعه و عدم تلاش برای بهبود زیرساخت‌های صنعت بانکداری آمریکا در این ۸ ماه بوده اند. به طوری که به نظر می‌رسد یا فدرال رزرو ایالات متحده از وقوع چنین حادثه‌ای بی خبر است و یا اهداف خطرناک و ریسک پذیرانه‌ای برای قمار بر سر نابودی نظام بانکی آمریکا در مقابل نجات و حفظ قدرت و هژمونی دلار در ذهن دارد.

در راستای تبیین و پی بردن به سازوکار رویارویی فدرال رزرو با این موضوع، در بخش دیگری از سلسله مقالات پرونده پژوهشی" تلاش‌های جهانی برای شکست هژمونی دلار"، به سراغ جدیدترین سرمقاله یورونیوز در ارتباط با موضع فدرال رزرو در قبال شرایط بغرنج نظام بانکی آمریکا می‌رویم.

در این گزارش تحلیلی، برایان مک آلستر، استاد توسعه سیاسی دانشگاه راتگرز و از مدیران ارشد سابق فدرال رزرو در دوره ریاست جمهوری جرج دبلیو بوش و باراک اوباما، ضمن بررسی نقادانه نسبت به عملکرد و اقدامات فدرال رزرو پس از آغاز بحران بانکی در هشت ماه اخیر، از افزایش احتمال خطر ورشکستگی تعداد بیشتری از موسسات و نهاد‌های مالی کوچک، متوسط و حتی بزرگ آمریکایی در سال ۲۰۲۴، خبر می‌دهد.

عدم توجه عامدانه فدرال رزرو به تبعات بحران بانکی سال ۲۰۲۳

کمتر از یکسال از ورشکستگی بزرگ در صنعت بانکداری ایالات متحده در سال ۲۰۲۳ می‌گذرد، اما مدیران فدرال رزرو همچنان در حال ادامه دادن به سیاست‌های  انقباضی خود هستند و به نظر نمی‌رسد که برنامه‌ی مدون و قابل اعتنایی برای بهبود شرایط اضطراری، اسفناک و رو به زوال بانک‌های آمریکایی داشته باشند.

صاحبنظران مالی و بانکی جهان تصور می‌کردند که پس از وقوع سه فروپاشی بزرگ  و پر سر و صدا در نظام بانکی ایالات متحده در کمتر از ۴۰ روز و وقوع ورشکستگی مالی برای سپرده گذاران و سرمایه گذاران سه نهاد مالی مهم و موثر یعنی سیلیکون ولی، بانک سیگنیچر و فرست ریپابلیک، بانک مرکزی این کشور در افزایش دوباره‌ی نرخ بهره تجدید نظر خواهد کرد. اما این پیش بینی درست از آب در نیامد. دقیقا ۴۸ ساعت پس از اعلام سقوط شدید سهام فرست ریپابلیک بانک، فدرال رزرو بار دیگر بلافاصله اقدام به افزایش نرخ بهره کرد.

حال نرخ بهره ایالات متحده به عدد غیر منتظره‌ی ۵.۲۵ درصد رسیده و دومینوی کاهش شدید ارزش اوراق قرضه لحظه به لحظه ترسناک‌تر می‌شود.

بانک‌ها و موسسات مالی آمریکایی که قسمت اعظم از دارایی‌های خود را به صورت اوراق قرضه دولتی نگهداری می‌کنند، نمی‌دانند با تنها ابزار و سیاست غیرحرفه‌ای و نابود کننده فدرال رزرو برای مهار تورم چه کنند.

مدیران نالایق بانک مرکزی ایالات متحده با بکارگیری یک سیاست تک بعدی و خودخواهانه و بدون در نظر گرفتن وضعیت سرمایه‌های کسب وکارها، استارتاپ‌ها و شهروندان آمریکایی در بیش از ۷۰۰ بانک و نهاد مالی کوچک و بزرگ، فقط به فکر حفظ جایگاه سلطه جویانه‌ی دلار در اقتصاد بین الملل هستند تا بتوانند عملکرد‌های غیربهینه‌ی خود در ۳۰ سال اخیر را که موجب چنین بدهی خارجی سرسام آوری شده است، در پشت تلاش‌های بی فایده برای حفظ آقایی دلار پنهان کنند. غافل از اینکه ادامه این سیاست انقباضی شدید، چیزی از اقتصاد ایالات متحده به جا نخواهد گذاشت و احتمال خطر  شکل گیری یک شورش فراگیر ملی در جای جای آمریکا در آینده‌ای نزدیک وجود خواهد داشت.
 

تصمیمات فدرال رزرو و نرخ بهره‌ای که دارایی بانک‌های آمریکایی را تار و مار می‌کند

در دقایق ابتدایی شروع روز کاری چهارشنبه ۳ می ۲۰۳۳ در نیویورک، نشست خبری جروم پاول، رئیس شورای حکام سامانه‌ی فدرال رزرو برگزار شد و اعلام کرد که دقایقی قبل بانک مرکزی ایالات متحده نرخ بهره خود را برای دهمین بار متوالی در ۳۰ ماهه گذشته افزایش داد و این نرخ را با یک رشد ۰.۲۵ درصدی به ۵.۲۵ درصد رساند. این عدد، بالاترین میزان نرخ بهره از سال ۲۰۰۶ تاکنون بوده است.

برخی کارشناسان مالی معتقد بودند که این افزایش، آخرین اقدام فدرال رزرو برای مبارزه با اژد‌های تورم خواهد بود و پس از این احتمالا از ابتدای سال ۲۰۲۴، شاهد کاهش نرخ بهره خواهیم بود. اما در عمل تا به امروز دیده ایم که چنین اتفاقی رخ نداده و همچنان فدرال رزرو با سلاح کشنده و مرگبار نرخ بهره، به جنگ دارایی بانک‌های آمریکایی رفته است.

سخنان جرومی پاول در زمان اعلام نرخ بهره جدید، نشان از ثبات نظر بانک مرکزی آمریکا برای رساندن تورم به هدف ۲ درصدی  از طریق افزایش پی در پی نرخ بهره در سال جاری میلادی داشت. به همین دلیل بود که در بیانیه پایانی این نشست، هیچگونه اشاره مستقیمی به توقف یا ادامه افزایش نرخ بهره و حفظ چرخه‌ی انقباضی نشد.

آماده شدن برای افزایش نرخ بهره در آمریکا بلافاصله پس از ورشکستگی سه بانک مهم و تاثیرگذار بویژه در حوزه تکنولوژی و کسب و کار‌های فناورانه جدید، مسئله‌ای بسیار  تعجب برانگیز و قابل تامل است. مگر می‌شود فدرال رزرو نداند که افزایش پی در پی نرخ بهره، چه بلایی بر سر بانک‌های آمریکایی می‌آورد؟ مگر می‌شود فدرال رزرو نداند رابطه نرخ بهره و اوراق قرضه، معکوس است؟

از زمان آغاز افزایش نرخ بهره در ۳۰ ماهه گذشته وضعیت بانک‌های ایالات متحده هر لحظه در شرایط بحرانی تری قرار می‌گیرد. بانک‌های منطقه ای، کوچک و متوسط آمریکایی که برای سودآوری، قسمت اعظمی از سرمایه‌ی مشتریان خود را به اوراق قرضه دولتی بلند مدت تبدیل کرده اند، با بالا رفتن نرخ بهره، هر روز شاهد سقوط هر چه بیشتر دارایی‌های خود هستند.

با افزایش نرخ‌ها در دو سال اخیر، ارزش سرمایه‌گذاری‌هایی که این بانک‌ها در قالب اوراق قرضه انجام داده اند، کاهش یافته و میلیارد‌ها دلار زیان محقق نشده روی دست بانک‌ها مانده است. از طرف دیگر، هنگامی که فدرال رزرو نرخ بهره را افزایش می‌دهد، بانک‌ها باید نرخ سود رسانی حساب‌های پس انداز خود را افزایش دهند تا سپرده گذاران بیشتری را از رقبای خود بربایند. این مسئله موجب فشار نامتناسبی بر بانک‌های متوسط ​​و منطقه‌ای شده و می‌شود.

ماه عسل چنین سیاست انقباضی نابخردانه‌ای از سوی بانک مرکزی آمریکا، شروع بحران بانکی اخیر بود که موجب هجوم سپرده‌گذاران بانک سیلیکون ولی، بانک سیگنیچر و بانک فرست ریپابلیک به شعبات این سه نهاد مالی برای برداشت پول شد. نتیجه‌ی پیامد منفی این افزایش نرخ‌های بهره بر نظام بانکی آمریکا زمانی خود را بهتر نشان داد که تخمین زده شد، ورشکستگی بانک سیلیکون ولی، بیش از ۴۷ درصد از کسب و کار‌های نوپا و کوچک حوزه‌ی فناوری در دره سیلیکون را در خطر نابودی کامل قرار دهد.

 

ابر بحران صنعت بانکداری آمریکا که اهمیتی برای فدرال رزرو ندارد؟

انگار باید بپذیریم که ابر بحران صنعت بانکداری آمریکا، اهمیتی برای بانک مرکزی ایالات متحده ندارد. زیرا زمانی که به عنوان مهمان مدعو در نشست خبری جروم پاول، این جمله که " فدرال رزرو اصلا نگران یک بحران سیستماتیک بانکی نیست " را از زبان او شنیدم، به مدت چند ده ثانیه شوکه شدم و ناخوداگاه به چهره‌ی متعجب و مضطرب سوزان دوایزر، پژوهشگر اقتصاد مک لارین کالج و تحلیلگر واشنگتن پست که در کنار من نشسته بود خیره شدم که پس از یک دقیقه سکوت تلخ و سنگین به آرامی به من گفت:

"یعنی قراره چه بلای دیگری بر سر بانک‌های آمریکایی بیاد تا مدیران فدرال رزرو از خواب خوش بیدار شوند؟ "

این جمله‌ی سوزان، بسیار واقعی و در عین حال ترسناک بود. ورشکستگی بانک‌های متوسط منطقه ای، سیگنال‌های پر زوری برای نگرانی نسبت به عاقبت خطرناک اقتصاد آمریکا ساطع می‌کند، حال چطور ممکن است که فدرال رزرو نگران این شرایط نباشد؟

اما من باور می‌کنم که جروم پاول و همفکرانش واقعا نگران فاجعه‌ی سیستماتیک صنعت بانکداری ایالات متحده نیستند. چون اگر فدرال رزرو، ورشکستگی‌های اخیر بانک‌ها را به عنوان یک مشکل سیستماتیک محسوب می‌کرد، به احتمال زیاد در اقدام به افزایش نرخ بهره تجدید نظر می‌کرد، اما مقامات فدرال رزرو هیچ یک، این نگرانی‌ها را ابراز نکردند. یعنی به نظر می‌رسد فروپاشی ۳ بانک منطقه‌ای مهم، دلیل قانع کننده‌ای برای تغییر استراتژی بانک مرکزی آمریکا نیست. اما این مسئله مطمئناً تکان‌دهنده خواهد بود و قطعاً باعث بازگشت اقتصاد داخلی آمریکا به بحران مالی بزرگی شبیه سال ۲۰۰۸ خواهد شد؛ کما اینکه شواهد متعددی وجود دارد تا ما باور کنیم که تاریخ خود را تکرار خواهد کرد.

 

قمار سنگین فدرال رزرو بر صنعت بانکداری آمریکا برای نجات دلار

با وجود همه‌ی مواردی که در این گزارش تحلیلی بیان شد، سوالاتی دارم که بعید می‌دانم فدرال رزرو جوابی برای آن‌ها داشته باشد. یعنی من احساس می‌کنم که ماجراجویی فدرال رزرو برای حفظ دلار در جایگاه فعلی خود در جهان به هر قیمتی، توان اندیشه در ارتباط با سایر اجزای ساختار اقتصادی ایالات متحده را از آن‌ها گرفته است.

در حالی که مسئولان بانک مرکزی و خزانه داری آمریکا به خوبی می‌دانند که هر بحران هر چند کوچک در بدنه‌ی اقتصاد داخلی آمریکا، ارزش و اعتبار دلار را در مبادلات بین المللی تحت الشعاع قرار خواهد داد، با این حال به روند مخرب خود ادامه می‌دهد.

چرا؟ فدرال رزرو تا کی قرار است متوجه وضعیت بحرانی بانک‌های آمریکایی شود؟ آیا اصلا شرایط اقتصادی مشاغل و کسب و کار‌های محلی و منطقه‌ای برای بانک مرکزی آمریکا دارای اهمیت است؟ آیا فدرال رزرو از اثرات کوتاه مدت و بلند مدت منفی و چالش برانگیز سقوط و ورشکستگی بانک‌های متوسط و منطقه‌ای بر اقتصاد این کشور خبر ندارد؟  

آیا ممکن است فدرال رزرو از اثرات مخرب سقوط بانک‌های آمریکایی بر جایگاه دلار در جهان خبر نداشته باشد؟ آیا ممکن است تمام این چیز‌هایی که به ذهن من رسیده است، مورد توجه مدیران فدرال رزرو نبوده باشد؟ شاید ترسناک باشد که بگوییم به نظر می‌رسد که دیگر کم کم باید بپذیریم که فدرال رزرو، عامدانه، آگاهانه و با برنامه ریزی، نسبت به  فروپاشی بانکی در سال ۲۰۲۳ بی توجه بوده و بی تفاوت خواهد ماند.

پایان پیام//