دکتر محمد تقی‌نژاد کارشناس مالیاتی در مصاحبه با خبرنگار بازار نیوز درباره تاریخچه مالیات بر جمع درآمد می‌گوید: مالیات بر جمع درامد در قانون سال 1345 آمده بود و از اول سال 1346 قابلیت اجرایی داشت. متأسفانه تا تاریخ لغو آن، اصلاً کارایی نداشت و هیچ پرونده‌ای برای آن وجود نداشت. از طرف دیگر سیستمی نبود که ما بتوانیم اطلاعات درآمدی را از منابع مختلف را جمع کنیم و از مردم بخواهیم مابه‌التفاوت آن را مالیات بدهند.

وی ادامه می‌دهد: بعد از انقلاب، خیلی از افرادی که طرفدار مالیات بر جمع درآمد هستند خودشان اگرچه از منابع مختلف درآمد داشتند ولی هیچ‌کدام اظهارنامه پر نکردند. فقط در دوران آقای خاتمی ایشان به‌صورت سمبلیک این اظهارنامه را در اختیار سازمان مالیاتی قرار داد. هیچ مقام دیگری این کار را نکردند در حالی که این قانون تا سال 80 وجود داشت.

این کارشناس مالیاتی درباره مالیات بر جمع درآمد توضیح می‌دهد: جمع درآمد منظورش این است که اگر شما درآمد املاک دارید مالیات املاک را می‌دهید، اگر مشاغل داشتید مالیات آن را هم می‌دهید، مالیات سود سهام و غیره را هم می‌دهید. آنگاه این درآمدها با هم جمع می‌شوند. حداقل بخشودگی مانند حقوق را سپس از آن کم می‌کنیم، عدد باقی‌مانده را به نرخ تصاعدی حساب می‌کنیم و مالیات‌هایی که در هر کدام از قسمت‌ها پرداخت‌شده کم می‌کنیم، آنگاه باقی‌مانده آن مالیات بر جمع درآمد می‌شود که باید پرداخت بکنیم. برای این کار هم باید اظهارنامه پر بکنند.

وی درباره اینکه چرا در گذشته این کار انجام نمی‌شد می‌گوید: این کاری بود که در گذشته مؤدیان انجام‌ نمی‌دادند سازمان مالیاتی توان لازم را نداشت که آن‌ها را دریافت بکند. قبل از انقلاب، سازمان مالیاتی مرکز خدمات ماشینی تدارک دیده بود تا این کار را انجام بدهد که آن‌ها هم خیلی موفق نبودند.

تقی‌نژاد درباره حذف آن در سال 80 می‌گوید: دلیل حذف این مالیات‌ها این بود که مالیات نقل‌وانتقال سهام در بورس نیم درصدی، مالیات نقل‌وانتقال املاک قطعی است و خیلی از درآمدهای دیگر مانند سود بانکی از مالیات معاف است. تنها منبعی که می‌ماند که بتوانیم جمع درآمد از آن بگیریم مشاغل است که آن‌هم درمجموع رقم خاصی هم نمی‌شود. یعنی هزینه وصول آن خیلی بیشتر از درآمدهایش است. به همین دلایل این موضوع حذف شد.

وی درباره استفاده از آن در کشورهای دیگر می‌گوید: درست است که در کشورهای خارجی این نوع مالیت اخذ می‌شود، ولی در آنجا همه درآمد یکجا جمع می‌شود و بر آن نرخ‌های مالیاتی اعمال می‌شود. مالیات‌های پرداختی کم می‌شود و آنگاه مابه‌التفاوت را مالیات وضع می‌کنند. در این کشورها تمام درآمد شفاف است. وقتی در کشور ما که معافیت‌های مالیاتی زیاد است این کار عملی نیست.

تقی نژاد درباره زمان عملی کردن آن به خبرنگار بازار نیوز گفت: وقتی این کار عملی است که طرح جامع مالیاتی شروع شود، سازمان مالیاتی بتواند تمام درامدهای اشخاص را داشته باشد، معافیت‌های مالیاتی بسیار کم باشد. آنگاه می‌توان گفت می‌شود مالیات بر جمع درآمد را عملی کرد.

هنگامی‌که از این استاد دانشگاه درباره اثر شفافیت مالیات بر جمع درامد سؤال شد بیان کردند: طرح جامع مالیاتی شفافیت لازم را می‌آورد و نیازی به مالیات بر جمع درآمد نیست. سازمان مالیاتی در حال حاضر می‌تواند گردش حساب اشخاص را چک کنند. حتی گفته‌شده هزینه‌های بالای 5 میلیون تومان باید حتماً از طریق سیستم بانکی باشد. از طرف دیگر جرم‌های مالیاتی که قبلاً نداشتیم در قانون پیش‌بینی‌شده است. بنابراین به نظرم از لحاظ قانونی خیلی کمبود نداریم ولی مقداری در اجرا ضعیف هستیم.

مالیات در بخش کشاورزی

تقی نژاد درباره تاریخچه مالیات بر بخش کشاورزی به خبرنگار بازار نیوز گفت: بخش کشاورزی قبل از سال 45 معافیت داشت ولی بعدازاین معافیت برداشته شد. در سال 48 ماده‌ای را اصلاح کردند که می‌گفت درآمد کشاورزی از بخش مالیات معاف است و حتی مالیات‌های سال گذشته نیز وصول نشود. سال 66 به دولت فرصت داده شد که بگوید کدام بخش می‌تواند معاف باشد و کدام بخش باید مالیات بدهد. از سال 66 تا این لحظه نه دولت لایحه‌ای داده و نه مجلس طرحی برای عملی کردن آن داشته است.

وی مخالف معافیت‌های گسترده بر بخش کشاورزی است می‌گوید: بعضی از بخش‌های کشاورزی به دلیل درآمدهای خوبی که دارند می‌توانند مشمول مالیات بکنند.

این کارشناس مالیاتی ادامه می‌دهد: امسال کار خوبی که کردند این بود که هرکسی معافیت دارد باید اظهارنامه مالیاتی بدهد اما کشاورزان ریز مستثنا می‌شود. به عقیده من دولت‌های مختلف در امر مالیات بر بخش کشاورزی کوتاهی کرده‌اند.

وی در انتها درباره مالیات کم بر دخانیات در برنامه ششم توسعه گفت: در کشورهای خارجی بر روی دخانیات و مشروبات الکلی مالیات‌های سنگینی می‌بندند و مقدار مالیاتی که در حال حاضر گرفته می‌شود کم است. یکی از مشکلاتی که در این زمینه بیان می‌شود قاچاق دخانیات است. باید اقدامات مالیاتی و مبارزه با قاچاق به‌طور هم‌زمان انجام شود تا تأثیرگذار باشد.