گروه صنعت، معدن و تجارت بازارنیوز-سعید ترکاشوند؛ «فهیمه تقی نیام» فعال بازار خودرو برای بازارنیوز نوشت: حدود یک سال قبل یعنی در پایان شش ماهه اول سال ۱۴۰۱، بازار خودرو افزایش قیمت قابل توجهی را پس از یک دوره ثبات قیمتی تجربه کرد. امروز و پس از گذشت یک سال از آن افزایش (پس از ثبات)، بهتر می‌توان علل رشد‌های چند ده درصدی خودرو در ۶ ماه دوم سال ۱۴۰۱ و همچنان ریزش قیمت خودرو در ۶ ماه اول سال ۱۴۰۲ نقد و بررسی کرده و سپس برآوردی از روند قیمت خودرو در ۶ ماه دوم سال ارایه نمود.

بررسی شواهد و مشاهدات عینی فعالان اقتصادی در بازار خودرو طی یک سال گذشته نشان می‌دهد که عوامل تاثیرگذار بر این بازار در ۶ ماه دوم سال گذشته را سه عامل مهم نوسان نرخ ارز غیر رسمی، عرضه خودرو در بورس کالا و تحولات مربوط به واردات خودرو دانست.

الف) مهمترین عوامل موثر بر بازار خودرو

۱. نرخ ارز بازار غیر رسمی

شاید بتوان مهم‌ترین علت ثابت بودن قیمت خودرو تا اواخر مردادماه ۱۴۰۱ را ثبات ارزی در آن دوره دانست. مشاهدات عینی از کف بازار نشان می‌دهد که تا تابستان ۱۴۰۱ همگام با ثبات قیمت در بازار ارز، بازار خودرو نیز در آرامش نسبی به سر می‌برد. ولی با آغاز افزایش قیمت ارز از اوایل شهریور ماه ۱۴۰۱، خودرو نیز وارد فاز جدیدی از قیمت گذاری (معادل سازی با ارز آزاد/قاچاق) شد و به دنبال رشد قیمت ارز، قیمت خودرو نیز شروع به بالا رفتن کرد.

از آنجاکه قیمت خودرو به دلیل ثبات ارزی در ماه‌های قبل از آن، دچار رکود شده بود، با بالا رفتن قیمت ارز به سرعت عقب ماندگی خود را جبران کرد و به دلایلی مانند وجود محدودیت در این بازار مانند قاچاق بودن، ممنوع بودن و یا غیره، رشد قیمت خودرو از رشد قیمت ارز پیشی گرفت.

۲) عرضه خودرو در بورس کالا

علاوه بر نوسان نرخ ارز بازار غیر رسمی، دومین عامل اصلی موثر بر افزایش قیمت خودرو در نیمه دوم سال ۱۴۰۱، موضوع عرضه خودرو در بورس کالا بود. سیاست عرضه خودرو در بورس کالا، آنهم در شرایطی که بازار ارز ملتهب بود موجب نوسان شدید و غیرقابل کنترل در بازار خودرو شد به گونه‌ای که رشد قیمت خودرو از رشد نرخ ارز بازار غیر رسمی پیشی گرفت. لازم به ذکر است که روند رشد قیمت خودرو تا زمانی که عرضه خودرو در بورس متوقف شد، ادامه یافت.

نکته قابل توجه این که با متوقف شدن عرضه خودرو در بورس و مقاومت دلار در کانال ۴۰ هزار تومان، در بهمن ماه ۱۴۰۱ رشد قیمت خودرو نیز متوقف شد. ولی به محض ورود قیمت دلار بازار غیر رسمی/ قاچاق به کانال ۵۰ هزار تومان و در ادامه به ۶۰ هزار تومان، قیمت خودرو نیز افزایشی شد.

مجدداً با ریزش قیمت ارز بازار غیر رسمی/ قاچاق، رشد قیمت خودرو نیز متوقف شد و با شروع سال جدید و با ثبات قیمت ارز و با روند رو به کاهشی قیمت ارز، قیمت خودرو شروع به ریزش کرد.

۳) تحولات مربوط به واردات خودرو

علاوه بر دو علت فوق (نرخ ارز بازار غیر رسمی و عرضه خودرو در بورس کالا)، زمزمه صدور مجوز برای واردات خودرو اعم از نو و کارکرده (دست دوم) نیز به روند کاهشی قیمت خودرو در بازار شتاب بخشید. هر چند که تحولات مربوط به واردات خودروی نو و کارکرده بیشتر در حد اصلاح قوانین و رویه‌های فعلی بود و در عمل اتفاق چندانی نیافتاده است.

به گونه‌ای که بر اساس آخرین گزارش‌های گمرک ایران در پنج ماهه امسال تعداد ۱۲۱۸ دستگاه خودروی سواری خارجی از گمرک‌ها ترخیص و وارد کشور شده است که با وعده واردات ۲۰۰ هزار خودروی نو در دو سال فاصله بسیاری دارد. ارزش این تعداد خودروی سواری وارداتی ۲۵ میلیون و ۳۷۱ هزار دلار بوده است.

ب) سناریور‌های پیشرو بازار خودرو در نیمه دوم سال ۱۴۰۲

امروز و در لحظه تنظیم این گزارش، بازار خودرو در آرامش نسبی است و روند قیمت آن نزولی است. چنانچه براساس متغیر‌ها و روند نرخ‌ها در سال گذشته بخواهیم برآوردی از وضعیت بازار خودرو در ۶ ماه دوم سال ۱۴۰۲ ارائه کنیم، با سه سناریوی متفاوت مواجهه خواهیم بود.

سناریوی اول؛ افزایش قیمت خودرو در صورت عدم تحقق واردات خودرو تا پایان سال

با در نظر گرفتن ثبات بازار ارز، در صورتی که واردات خودرو‌های نو و دست دوم نتواند نیاز‌ها و انتظارات بازار را برآورده کند، به قطع یقین با نزدیک شدن به پایان سال و افزایش تقاضا، روند کاهشی قیمت خودرو متوقف خواهد شد. دلیل آن هم این است که کاهش فعلی در قیمت خودرو‌ها به دلیل کاهش نرخ ارز نیست چرا که دلار مدت هاست در کانال کمتر از ۵۰ هزار تومان به ثبات نسبی رسیده، و نه به خاطر افزایش عرضه و تیراژ خودرو‌های داخلی و خارجی است که تغییر محسوسی در این مدت بوجود نیامده است، بلکه ریزش اخیر قیمت خودرو به دلیل عزم دولت و مجلس برای واردات خودرو‌ها اعم از کارکرده و نو است.

بنابراین، با نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال، اگر واردات خودرو محقق نشود، امکان افزایش مجدد قیمت خودرو دور از انتظار نیست. همچنین اگر در کنار عدم تحقق واردات، نرخ ارز نیز افزایشی شده و روند افزایشی به خود بگیرد، قیمت خودرو می‌تواند رشدی افسار گسیخته را تجربه کند.

سناریوی دوم؛ اتلاف منابع ارزی کشور با واردات محدود خودرو‌های لوکس

با در نظر گرفتن ثبات در بازار ارز، در صورتی که واردات خودرو‌های دست دوم و نو انجام بگیرد، اما واردات آن مقطعی و تعداد آن محدود باشد و نتواند انتظارات واردکنندگان را بر آورده کند، این خودرو‌های وارداتی با قیمت‌های پایین اثرگذاری خود بر قیمت خودرو در بازار داخلی را از دست خواهند داد و در واقع تنها منابع ارزی کشور در قالب خودرو‌های معدود لوکس نصیب برخی افراد ثروتمند شده است.

سناریوی سوم؛ ثبات بازار خودرو غرق در طغیان بازار ارز 

اگر واردات خودرو‌های وارداتی نو و دست دوم بر قیمت ارز (با توجه به محدودیت منابع ارزی کشور) تاثیر گذارد و موجب افزایش ارز شود دیگر نمی‌توان امیدوار بود که ورود خودرو‌های وارداتی آن هم با تعداد محدود، بتواند از روند رو به رشد بازار جلوگیری کند همان گونه که هیچ وقت در گذشته هم نتوانسته این کار را بکند.

در واقع، همین سیاست مجددا باعث تحریک بازار خودرو شده و قیمت آن را تغییر خواهد داد و دیگر با اخبار واردات خودرو هم نمی‌توان جلوی رشد قیمت خودرو‌ها را گرفت چرا که دیگر این خبر هم، خود خبری سوخته به حساب می‌آید و خاصیت تاثیرگذاری خود را از دست داده است.

ج) نکته پایانی

در جمع بندی مباحث بالا می‌توان گفت که در حال حاظر بازار خودرو در شرایط بسیار خاص و حساس به سر می‌برد و هر گونه اشتباهی در مدیریت بازار ارز یا بازار خودرو (مانند فروش خودرو در بورس یا ..) و یا حتی تعلیق واردات خودرو به هر دلیلی، می‌تواند این بازار را متلاطم کند که مهار آن به سادگی میسر نخواهد بود.

پایان پیام//