دکتر علیرضا دقیقی کارشناس بیمه، درباره طرح کاهش سن بازنشستگی زنان میگوید این اقدام به ضرر صندوقهای بازنشستگی است و خانمها را از لحاظ اجتماعی و اقتصادی در شرایط بدتری قرار میدهد.
دکتر علیرضا دقیقی کارشناس بیمه در مورد شرایط صندوقهای بازنشستگی به خبرنگار بازارنیوز میگوید: صندوقهای بازنشستگی در طول سالهای مختلف منابعی را جمع کرده و وارد صندوق میکنند اما در تمامی این صندوقها همواره ارزش تعهدات، بیش از ارزش موجودی آنها است. یعنی اگر پولهایی را که جمعآوری میکنند A واحد باشد، کل تعهدات انتظاری ،به عنوان مثال در جداول عمر محاسبه میکنند مردم چه مقدار زندگی میکنند و چه مقدار دریافتی دارند، B باشد، آنگاه این مقدار پرداختی خیلی بیشتر از مقدار دریافتی است. این شکاف حتما باید با سرمایهگذاری وجوه پر شود. تا آنجایی که من میدانم عمده صندوقها در ایران سرمایهگذاریهای وسیع و مناسبی نداشتند. اگر بخواهیم این عبارت را به شکل کلی تعمیم بدهیم مطمئنا همه صندوقها کم و بیش در ایفای تعهدات خود با مشکل مواجه هستند. علت آن هم این است که اگر آن منابعی را که بدست آوردند سرمایهگذاری مناسب نشود و از محل سود آن، منابع جدیدی تولید نشود مطمئنا در زمان ایفای تعهدات به مشکل مواجه میشوند.
وی ادامه میدهد: مطمئنا فردی که الان بازنشسته شده از سی سال قبل شروع به پرداخت بیمه خود کرده، در طول این سی سال باید حتما این منابع وارد فرآیند سرمایهگذاری میشده تا امروز منابع کافی برای ایفای این تعهدات وجود داشته باشد. ولی عمده صندوقهای ما معمولا منابع را گرفتهاند و همان را برای مخارج خود هزینه کردهاند و سرمایهگذاریهای خیلی وسیعی و مناسبی نداشتند.
این کارشناس بیمه یکی از دلایل مشکل صندوقهای بازنشستگی را شرایط اقتصادی کشور میداند و میگوید: نکته دوم این است که اگر به سی سال قبل برویم به شرایط جنگ میرسیم و بعد آن هم تحریمهای مختلفی بر کشور اعمال شد و بحرانهای گوناگون اقتصادی داشتیم. بنابراین سود سرمایهگذاریها در ایران غیر از بخشهای خاص، سودهای مناسبی نبوده و حتی اگر صندوقهای بازنشستگی بخشهایی از منابع خود را وارد فرآیند سرمایهگذاری کرده باشند سود مناسبی نمیگرفتند.
وی ادامه میدهد: در صورتی که در بانکها هم سرمایهگذاری کرده باشند به طور متوسط طی این سالها، سود واقعی نظام بانکداری منفی بود. یعنی نرخهای تورم تجمیعی بیشتر از سودهایی بود که بانکها میدادند.
دقیقی درباره تاثیر افزایش امید به زندگی و سن بازنشتگی به خبرنگار بازار نیوز گفت: به طور کلی نه تنها در ایران بلکه در کشورهای اروپایی میبینید که کلیه صندوقهای بازنشستگی به دلیل پدیده کهن سالی جمعیت با مشکلات بسیاری مواجه شدهاند. فرض کنید که طول عمر متوسط افراد 80 سال بوده و اگر فردی 60 سالگی بازنشسته میشده 20 سال حقوق بازنشستگی میگرفته، الان که متوسط عمر جمعیت به 85 سال رسیده است یعنی متوسط تمام بازنشستههای شما 5 سال اضافی دریافت وجه دارند. این موضوع با محاسبات قدیمی، صندوقها را دچار مشکل میکند. برای همین است که خیلی از دولتهای اروپایی به دنبال این هستند که سن بازنشستگی را بالا ببرند. یعنی فرد به جای 60 سالگی در 65 سالگی وارد فرآیند بازنشستگی شود، 5 سال منابع اضافی پرداخت کند و از طرف دیگر تعداد سالهایی که به عنوان مستمریبگیر دریافت وجه داشته باشد به همین مقدار کاهش پیدا کند. این کشورها با این سیاست به دنبال این هستند که تراز صندوقهای خود را برقرار کنند.
کاهش سن بازنشستگی زنان
دقیقی درباره کاهش سن بازنشستگی زنان و تاثیر آن بر صندوقهای بازنشستگی میگوید: بعدهای اجتماعی کاهش سنهای بازنشستگی قطعا در نظر گرفته شده چرا که در خانه کار کردن خانمها قسمتی از فرهنگ ما بوده است. اما کاهش سن بازنشستگی از نظر اقتصادی بر صندوقهای بازنشستگی تاثیرات منفی زیادی خواهد داشت و قابل کتمان نیست. چرا که خانمها 10 سال کمتر پرداخت میکنند، با وجود اینکه مستری آنها 20 روز میشود اما 10 سال زودتر از موعد وارد گرفتن مستمری میشوند. از نظر اقتصادی یعنی اینکه اگر پولی را امسال اینها داشتند 10 سال باید در چرخه سرمایهگذاری میگذاشتند و بعد از 10 سال این پول را میگرفتند. اما در حال حاضر 10 سال زودتر این پول را میگیرند.
وی درباره تاثیرات آن بر محیط کار میگوید: از بعد کاری نسبت بانوان بازار کار را کم میکند. ولی از نظر کارفرما علاقه به استخدام خانمها میتواند بیشتر شود. به این دلیل که خانمها به طور متوسط سالهای تجربی کمتری خواهند داشت و پرداخت حقوق کمتری را تجربه خواهند کرد. از بعد اقتصادی مطمئنا تاثیرات فراوانی را بر روی خانمها میگذارد چرا که درآمد آنها و قدرت خرید خانوارها کاهش پیدا خواهد کرد.
وی ادامه میدهد: بخش قابل ملاحظهای از پیشرفتهایی که در جهت کاهش تبعیض جنسی در ایران طی سالهای گذشته داشتیم به دلیل افزایش قدرت خرید و اقتصادی خانمها بوده است. از لحاظ تاریخی هم کشور ایران فراز و نشیبهای بسیاری را از نظر بحث تبعیض جنسیتی داشته، این احتمال وجود دارد که اگر قدرت اقتصادی خانمها کاهش یا به عبارت دیگری نیاز اقتصادی آنها به همسرشان افزایش پیدا کند. مقداری از لحاظ اجتماعی آنها تحت تاثیر قرار بگیرند. بنابراین خانمها هم از لحاظ اجتماعی و هم از لحاظ اقتصادی متاثر خواهند شد.
راه حلی برای صندوقهای بازنشستگی
این کارشناس بیمه درباره راه حلهای صندوقهای بازنشستگی میگوید: باید محاسبات دقیق بر روی صندوقهای بازنشستگی انجام شود. ارزش حال داراییها و و تعهدات آنها مشخص شود. یعنی محاسبه شود چه تعداد مستمریبگیر دارند، چه تعداد افرادی دارند که عضو هستند و تا چند سال آینده مستمری بگیر خواهند شد. باید به طور دقیق اینها محاسبه شود و برای صندوقهایی که کسری دارند مدیریتی صورت بگیرد و راهکاری اندیشیده شود. صندوق تامین اجتماعی و شستا از نظر نوع مدیریت حرف و حدیثهای بسیاری داشت. در حال حاضر منابع کشور و صندوقها اقتضای اینکه این منابع موجود هم بد استفاده بشود ندارد.
وی ادامه میدهد: اگر هرچه سریعتر فکری به حال این صندوقها وجود نداشته باشد شکاف درآمدی آنها به مرور زمان گستردهتر شده و غیر قابل جبران میشود.